Na posterunku recenzja

Trzeba mieć odwagę by stanąć w prawdzie z historią

TYLKO U NAS
Autor: @karbonariusz8 ·4 minuty
2024-03-06
2 komentarze
11 Polubień
… Sunąc po analizowanym terenie ze skutecznością godną maszyn Jamesa Dysona, autor poddaje miażdżącej krytyce wygodne interpretacje działań policji granatowej, dopatrujące się w mordach „form społecznej samoobrony i działania w wyższej konieczności w obliczu terroru niemieckiego”. Niektóre – w rodzaju usprawiedliwiania ich obawą przed ujawnieniem przez Żydów nazwisk pomagających im Polaków – wręcz wstyd powtarzać; ciekawe, dlaczego podobnych obaw nie żywiono wobec partyzantów, którym też przecież pomagano. Przez wiele lat szerokie społeczeństwo żyło w przekonaniu, że policjant granatowy w rodzinie to nic wstydliwego, tyle co zakonspirowany bojownik podziemia. Dziś za Mary Fulbrook, która wprowadziła przydatne pojęcie facilitators, możemy stwierdzić, że bynajmniej nie wyłącznie postawa zaprzysięgłych nazi-stów, lecz właśnie zachowanie podobnych im „hitlerowskich ułatwiaczy” „napędzało dynamikę nazizmu” i „pomagało utorować drogę ludobójstwu”.
Zasadniczą wartością książki Grabowskiego jest imponujący, zróżnicowany i zajmująco referowany materiał źródłowy, dowodzący jednak nie tylko ułatwiania, ale niepodważalnego udziału policji granatowej i kryminalnej (Polnische Krimilalpolizei) w Zagładzie. Wcześniej pisywali już o tym m.in. Dariusz Libionka czy Andrzej Żbikowski (mający na koncie odkrycia dotyczące motywacji finansowych, którymi zwiększano skuteczność wyłapywania Żydów przez policjantów granatowych w okresie powstania w getcie5). Teraz obraz staje się znacznie bardziej systematyczny i szczegółowy, choć brakuje w książce Jana Grabowskiego wyrazistego rozdziału referującego stan badań, odróżniającego punkt widzenia autora od poprzedników. Zbrodniczy wkład policji granatowej dotyczy przede wszystkim zarządzania gettami. Ponieważ większość prowincjonalnych gett miała charakter otwarty, można powiedzieć, że to właśnie granatowi (pospołu z policją żydowską) od-grywali rolę otaczającego je drutu kolczastego. Praktyki opisane przez Grabowskiego w okresie poprzedzającym akcję „Reinhardt” i w jej trakcie, przez okupanta określane jako Judengreifung, oraz robione „na boku”, bez upoważnienia i wiedzy Niemców, ich „szmalcowanie”, potajemne zabijanie (szczególnie częste na prowincji, gdzie ciało można było łatwiej ukryć, a majątek podzielić), a w rachunku zbiorczym masowe rozstrzeliwania w czasie likwidacji gett stawiają polską policję granatową oraz kryminalną w tym samym rzędzie co ukraińską czarną (Ukrainische Hilfzpolizei) i innych gorliwych pomocników „ostatecznego rozwiązania”. Opis tropienia i rozbicia bunkra „Krysia” na warszawskiej Ochocie, w którym ukrywał się m.in. kronikarz getta warszawskiego Emanuel Ringelblum z rodziną, na długo pozostaje w pamięci.
… Trudno uwolnić się od wrażenia, że służący okupantowi policjanci granatowi silnie się z nim identyfikują. Zdziwieni Niemcy nieraz wskazywali na błędność rozpowszechnionych w Polsce określeń typu „strona aryjska”, gdzie zgodnie z antropologią nazistowską, wyjąwszy ich samych, żadni „aryjczycy” przecież nie mieszkali. Szczególne wrażenie robi na czytelniku odnaleziony przez Grabowskiego dokument zabraniający granatowym hajlowania, zastrzeżonego tylko dla Niemców. Jest zakaz, musiała więc być też wola. Jak ją pogodzić z mitem „narodu bez Quislinga”? Mam w swoich materiałach pękatą teczkę poświęconą policji granatowej. W poszukiwaniu materiałów mogących oświetlić sprawę tożsamości granatowych wybieram z niej kilka przykładowych sierpniówek.
Bejsce, pow. Pińczów. Policjant granatowy Władysław Czyża z Jodłówki, rocznik 1897, wraz z żandarmem niemieckim, na którego wołano Czarny Janek, rozstrzelał zadenuncjowanego przez chłopów Żyda Kiwę Ksendrowicza, sprawiającego wrażenie chorego umysłowo. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Kielcach Czyż został skazany na dziesięć lat więzienia, po pięciu latach resztę kary darowano. Szczegół z protokołu rewizji: miał przy sobie jeden „obrazek kościelny”. Czyż był weteranem pierwszej wojny światowej – przez trzy lata służył w wojsku austriackim na Morawach. Następnie powołano go do Wojska Polskiego, z którego przeszedł do policji (III Komisariat w Krakowie, potem Dębno, Szczurowa, Zakliczyn; w czasie wojny posterunki w Bejscach i Koszycach; po wojnie pod Wrocławiem).
… Książka Grabowskiego przedstawia omawiane zagadnienie bez owijania w bawełnę, jest napisana sprawnie i zwięźle, co jednak nie zawsze sprzyja podjętemu zadaniu, bo rzeczy, które budzą tak wielki społeczny opór, jak udział granatowej Policji Polskiej GG w Zagładzie, powinny być po wielokroć tłumaczone, nawet za cenę powtórzeń. Autor nie ma zbyt wiele cierpliwości do swoich bohaterów. Niespecjalnie stara się też ukryć pogardę, jaką wobec nich odczuwa, choć desidentification bywa podobną przeszkodą poznawczą co nadmierne utożsamienie. Nie sugeruję korekty afektu, ale jego bardziej efektywne spożytkowanie: zamiast ze zniecierpliwieniem odwracać oczy, nieraz warto popatrzeć jeszcze raz. Pośpiech nie służy sprawie. Niekiedy czytelnik chciałby zatrzymać się przy czymś dłużej, ale narrator go pogania. Omawiając jedno z dochodzeń, w którym obok żydowskich pojawia się również polska ofiara, autor zapewnia: „Porównanie zeznań polskich świadków z procesów dotyczących mordów na Żydach z zeznaniami z procesów dotyczących mordów na innych Polakach jest [...] bardzo pouczające”. Ale nie daje czytelnikowi okazji, by tę lekcję rzeczywiście przerobił. Za niezbyt fortunny można też uznać komentarz do eksterminacyjnych działań strażaków, z którego wynika, że „nie ma większego znaczenia, czy robili to [oni] z przyczyn religijnych, ideologicznych [...], ze strachu, z lojalności wobec strażackiego kolektywu, czy też napędzani wizją «żydowskiego złota»” – „ponieważ z punktu widzenia mordowanych Żydów nie stanowiło to najmniejszej różnicy”. To chyba znów skutek pośpiechu, wszak badaczowi tak doświadczonemu jak Jan Grabowski nie trzeba tłumaczyć ważności różnic w motywacji sprawców.

Pisząc recenzję korzystałem z: Joanna Tokarska-Bakir, Przedziały śmierci. O książce Jana Grabowskiego, "Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów", Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), strony: 685-699

Moja ocena:

Data przeczytania: 2020-12-17
× 11 Polub, jeżeli recenzja Ci się spodobała!

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki
Na posterunku
2 wydania
Na posterunku
Jan "Historyk" Grabowski
5.7/10

Historia granatowej policji nie jest tematem zamkniętym i oswojonym. Wręcz przeciwnie, okupacyjne losy policjantów wracają dziś jako jeden z elementów walki o pamięć i mity historyczne, na których za...

Komentarze
@zuszka60
@zuszka60 · 10 miesięcy temu
Ciekawa recenzja. Wprawdzie książki nie czytałam, ale Twoja obszerna recenzja daje dużo do myślenia o tym, czym dzieli się z czytelnikiem Jan Grabowski. Zastanawia mnie to, na ile może być być wiarygodny autor, który przegrywa wytoczony mu proces w związku z przedstawionymi w innej swojej książce faktami (wg niego), okazującymi się niezgodnymi z prawdą historyczną? Jan Grabowski jest historykiem z tytułem profesora (sic!).
× 1
@karbonariusz8
@karbonariusz8 · 10 miesięcy temu
Cześć. Na początku książka jest naprawdę godna polecenia. Co do procesu, to sąd z połowy 2021 r. uznał, że autorzy "Dalej jest noc" nie muszą przepraszać:

https://oko.press/grabowski-engelking-wyrok-dalej-jest-noc

Zauważ jeszcze jedną rzecz, jasne, że z autorami można wchodzić w polemikę, też z prof. Grabowskim :)

Dodam, też rzecz trochę prywatną - pewne problemy na rynku pracy mam przez ipn (kwestia oszukiwania przy obietnicach zatrudnienia) a nie przez środowisko pana Grabowskiego.
× 1
@zuszka60
@zuszka60 · 10 miesięcy temu
Rzeczywiście, nie doczytałam że jednak wygrał proces. Moglibyśmy podyskutować o tym, ale ten portal nie służy temu 😉
Zadziwiające, że można mieć problemy ze znalezieniem pracy z powodu, o którym piszesz. Choć tak naprawdę…… czy rzeczywiście mnie to dziwi? Żyjemy w ciekawych czasach 😟.
× 1
@tsantsara
@tsantsara · 10 miesięcy temu
Ciekawe, ale to recenzja czy cytowanie fragmentów? Sugeruje to przenoszenie wyrazów w środku (nazi-stów) tekstu, odnośniki liczbowe np. : co nadmierne utożsamienie38 czy powstania w getcie5) to odnośniki do strony, czy skopiowany numer przypisu? Bo liczby w nawiasach to pewnie strony książki?
Literówka: Hilfspolizei
× 1
@karbonariusz8
@karbonariusz8 · 10 miesięcy temu
Po prostu moje niedopatrzenie, niektóre elementy cytuję, w celu podkreślenia wagi danego zagadnienia. Dzięki za dostrzeżenie omyłki.
× 1
Na posterunku
2 wydania
Na posterunku
Jan "Historyk" Grabowski
5.7/10
Historia granatowej policji nie jest tematem zamkniętym i oswojonym. Wręcz przeciwnie, okupacyjne losy policjantów wracają dziś jako jeden z elementów walki o pamięć i mity historyczne, na których za...

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki

Zobacz inne recenzje

Dziś nieco poważniejsze tematy: Jan Grabowski, Na Posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów. Od kilku lat z ogromnym niepokojem obserwujemy szkodliwe działania...

@ladymakbet33 @ladymakbet33

Pozostałe recenzje @karbonariusz8

Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944-1950)
Obowiązkowa lektura dla każdego ciekawego żydowskiego życia w powojennej Polsce.

Wydana w 2015 r. przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma książka autorstwa Augusta Grabskiego dotyczy dziejów Centralnego Komitetu Żydów w Polsce (...

Recenzja książki Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944-1950)
Żydzi
Ogólnie nie polecam. Czyli o przedsiębiorstwie „opowieści politycznie niepoprawne”

Ogólnie nie polecam. Czyli o przedsiębiorstwie „opowieści politycznie niepoprawne” W 2016 r. Dom Wydawniczy REBIS opublikował liczącą 462 strony książkę autorstwa ...

Recenzja książki Żydzi

Nowe recenzje

Manipulatorka
Manipulatorka
@magdalenagr...:

✨✨✨ Recenzja ✨✨✨ Magda Kukawska " Manipulatorka " #3 @magda_kukawska_autorka Seria : Temptation Club (tom 3) Wydawn...

Recenzja książki Manipulatorka
Usuwacz
Czy sprawiedliwość istnieje?
@katexx91:

Każdy z nas padł albo zna kogoś, kto padł ofiarą błędów systemu, przez który sprawiedliwości nie stało się zadość i kom...

Recenzja książki Usuwacz
Reminiscencje i duchy
Okruchy wspomnień
@karolak.iwona1:

Gdy wybrałam książkę "Reminiscencje i duchy" Leszka Głusia, sądziłam, że będę czytać powieść obyczajową, opartą na wspo...

Recenzja książki Reminiscencje i duchy
© 2007 - 2024 nakanapie.pl