Bliscy recenzja

Rozpocząłem znajomość z noblistką od lektury 'Lat', szło mi ciężko, na szczęście mądrzy ludzie (pozdrawiam @maslowskimarcinn!) uświadomili mi, że lepiej zacząć od 'Bliskich', co też uczyniłem, odłożywszy 'Lata'. Okazało się to dobrym posunięciem, ta książka jest dużo łatwiejszą lekturą i, myślę, dobrym wstępem do 'Lat'.

Mamy tu trzy opowieści Ernaux o jej najbliższych krewnych. Pierwsza traktuje o ojcu, i została napisana po jego śmierci. To piękna historia, w której pokazuje autorka wielką miłość do ojca, mimo skomplikowanych relacji ich łączących. A miał on trudne życie, urodzony w ubogiej rodzinie chłopskiej skończył wcześnie edukację, od małego ciężko pracował jako parobek, dopiero po wojsku osiągnął awans społeczny – został robotnikiem. Po wielu latach ciężkiej pracy stał się właścicielem kawiarni i sklepu – to było spełnienie jego marzeń. Z drugiej strony był to człowiek prosty i pełen kompleksów, wstydził się swojego pochodzenia, braku ogłady, marnego wykształcenia i gwarowej wymowy: „Wieczna ostrożność mowy, przemożna obawa przed użyciem niewłaściwego słowa, równie kompromitującego jak puszczanie bąków.” Autorka zaś, powoli dryfująca w stronę drobnomieszczaństwa, nieuchronnie traciła z nim kontakt: „Uważałam, że już nie może mi niczego dać.” Przy okazji znakomicie opisała Ernaux nieuchronny proces oddalania się od rodziców wiążący się z awansem społecznym; z drugiej strony z czasem uświadomiła sobie, że matka i ojciec wciąż są jej bardzo bliscy: od korzeni trudno się oderwać.

Druga opowieść jest o matce i nie zrobiła na mnie takiego wrażenia jak wspomnienia o ojcu, chociaż można tam znaleźć kilka pięknych zdań: „To jedyna kobieta, która naprawdę się dla mnie liczyła.” I jeszcze: „Jako nastolatka oderwałam się od niej i odtąd już tylko walczyłyśmy ze sobą.”

Przy okazji dostajemy parę obrazków o relacjach między rodzicami, brzmią one mocno znajomo: „On i matka nieustannie zwracali się do siebie tonem reprymendy, nawet kiedy chodziło o wyrażenie wzajemnej troski. „Weźże szalik, skoro wychodzisz na zimno!” albo „Usiądźże wreszcie na chwilę!”, co brzmiało niemal jak wyzwiska.” I jeszcze: „Cotygodniowy dialog: Zero! – Wariatka! Ponurak! – Stara jędza! I tak dalej.” Można powiedzieć specyficzny dialog miłosny...

Trzecia zaś opowieść poświęcona jest zmarłej siostrze, której Ernaux nie znała: odeszła dwa lata przed urodzeniem autorki. Też jest to wspaniale napisane, ale mniej przejmujące od poprzednich historii.

Ta poruszająca do bólu szczera lektura skłoniła mnie do wspomnień o moich rodzicach, o ich trudnej drodze życiowej, o często skomplikowanych relacjach między nami. Niestety, wiele obrazów i wspomnień już się zatarło...

Trudno tę książkę nazwać literaturą piękną, są to raczej znakomicie napisane wspomnienia, będące w gruncie rzeczy pożegnaniem z rodzicami.