Kimkolwiek jesteś recenzja

Drugi tom cyklu 'Ukryta sieć', trzyma poziom. Bohaterką jest nadal nieco szalona dziennikarka śledcza Julita Wójcicka, tropiąca internetowy gang pedofili, ale mamy też wątek Anety, asystentki dobrze rokującego polityka, który intensywnie używa internetu, aby zwiększyć swoją popularność. Jest też historia Olega, który pracuje jako kontent menadżer na portalu społecznościowym: odsiewa mowę nienawiści w sieci. Wszystko zatem w książce kręci się wokół internetu, więcej, można książkę traktować jako katalog zagrożeń, jakie stwarza sieć.

No właśnie, internet w książce Szamałka jest prawdziwym piekłem: mamy rosyjskie trolle, które szerzą podziały w naszym społeczeństwie za pomocą sprytnie zmontowanych filmików; są sceny prawdziwego morderstwa dystrybuowane wśród 9-latków; obserwujemy menadżerów kontentu w mediach społecznościowych, którzy kasują nienawistne treści, i którzy muszą oglądać tyle bagna, przemocy, hejtu, że wypalają się po kilku miesiącach i odchodzą z pracy; są też menadżerowie mediów społecznościowych, którym w smak ostre treści, bo zwiększają klikalność i dochody; mamy kobiety sprzedające swoje wdzięki na żywo przed kamerkami; i jeszcze fałszowanie wyborów parlamentarnych przy pomocy programów hakerskich; wreszcie profilowanie ludzi na podstawie ich aktywności w internecie; uff, sporo tego...

Miałem w czasie lektury narastające przekonanie, że my, istoty ludzkie, jesteśmy tylko obiektami, na których się testuje reklamy, targetowanie czy trollowanie. Nawet ci, którzy nas targetują nie bardzo wiedzą, dlaczego ta a nie inna reklama działa na daną grupę ludzi, po prostu tak wychodzi z algorytmu czy sztucznej inteligencji. Technologia jest w książce używana do wpływania na nasze wybory polityczne, maszyny bowiem doskonale wiedzą jak nam zasugerować, byśmy zagłosowali tak, a nie inaczej. Niby książka Szamałka dzieje się w niedalekiej przeszłości, ale wpływ trolli na wybory już się zdarzył, wystarczy sobie przypomnieć aferę Cambridge Analitica.

Twierdzi Szamałek, że my ludzie nie mamy już wolnej woli, jesteśmy raczej plasteliną, którą można dowolnie kształtować. Stare marzenie wszelkiej maści totalitarystów, aby lepić ludzi na swoją modłę, zaczyna się materializować, a narzędziem jest internet... Jedynym chyba może ratunkiem jest całkowite wypisanie się z mediów społecznościowych, ale powiedzcie to młodym ludziom...

Warstwa sensacyjna w książce nie powala, np. zabija się ludzi, którzy mogą zagrozić niecnym planom potężnych firm trollujących, ale po co zabijać? Lepiej obsmarować, zniszczyć w sieci, zrobić z nich idiotów lub wyrzutków. Mamy też mało przekonujący wątek płatnego zabójcy, który oczywiście jest mistrzem w swoim fachu, ale dwie próby zabójstwa tej samej osoby mu nie wychodzą, trudno w to uwierzyć. Niemniej wątek sensacyjny jest w książce mniej ważny, istotniejsza jest sprawa zagrożeń, które niesie internet, a to przedstawiono wybornie.

Słuchałem audiobooka w dobrym wykonaniu Filipa Kosiora.