W kręgu upiorów i wilkołaków. Demonologia słowiańska. recenzja

Wydawnictwo Replika miało genialny pomysł ze wznowieniem książek Bohdana Baranowskiego o wierzeniach dawnych Słowian.

„W kręgu upiorów i wilkołaków” to książka, która próbuje usystematyzować wiedzę o demonologii słowiańskiej. Jak dowiadujemy się z treści, jest to rzecz niebywale trudna, a wręcz współcześnie niewykonalna, gdyż wierzenia te zależały przede wszystkim od regionu (stąd rozbieżności w nazewnictwie), ale także zostały zmodyfikowane przez kulturę chrześcijańską. Mimo to autor stara się dociec do początków i pokazać przeobrażenia, jakim podlegały słowiańskie demony.

Książka podzielona jest na rozdziały, a każdy z nich skupia się na odmiennej grupie. I tak mamy rozdział poświęcony upiorom, demonom wodnym, południcom czy duchom leśnym. Spora część poświęcona jest także diabłom i czarownicom, czyli tym istotom, które weszły do wierzeń ludowych wraz z chrześcijaństwem.

W każdym z tych rozdziałów znajdziemy charakterystykę demonów, warianty ich nazw zależne od regionów, a także sporo materiału źródłowego. Badacz zamieścił wiele historii, podań, które usłyszał od swoich informatorów w czasie zbierania materiału.

Jest to przykład literatury popularnonaukowej, czyli nauka dla każdego. Nie jesteśmy bombardowani specjalistycznym nazewnictwem i definicjami językoznawczymi, które tłumaczyłyby genezę nazw. Wszystkie historie opowiedziane są lekkim, prostym językiem. Teoria przeplata się z dawnymi historiami z polskiej wsi o tym, jak ktoś widział na polu kobietę całą w bieli.

Wiele elementów jest przez autora tylko zasygnalizowanych, gdyż jak sam mówi są to dziedziny tak obszerne, że zasługują na osobną publikację. W moim odczuciu słowiańskość zaczyna przeżywać drugą młodość, coraz częściej sięgamy do tych motywów, szukamy źródeł, odkrywamy, że czerwona wstążeczka przy wózku to właśnie pozostałości tamtych wierzeń i staramy się odnaleźć inne.

Książka Bohdana Baranowskiego jest solidnym źródłem wiedzy, w którym bez problemu znajdziemy odpowiedzi na nurtujące nas pytania dotyczące słowiańskich wierzeń i podań.