Lód recenzja

Jacek Dukaj to autor, który w swoich dziełach nie boi się sięgać po wielkie, filozoficzne pytania i śmiałe koncepcje naukowe. „Lód” to tego doskonały przykład. To powieść monumentalna, zarówno pod względem objętości, jak i treści. Jej akcja toczy się w alternatywnej rzeczywistości, gdzie pierwsza wojna światowa nigdy nie wybuchła, a świat trwa w uścisku Belle Époque. Jest rok 1924, a Królestwo Polskie pozostaje pod panowaniem carskim, zamrożone przez tajemniczą siłę.

Fabuła koncentruje się na Benedykcie Gierosławskim, młodym matematyku i hazardziście, który na zlecenie carskiego Ministerstwa Zimy wyrusza na Syberię w poszukiwaniu swojego ojca. Ojciec ten, jak się okazuje, miał ponoć zdolność porozumiewania się z Lutymi – nieziemskimi istotami, które kontrolują lód i zamrażają rzeczywistość, w tym także prawdę i kłamstwa. Gierosławski wyrusza w pełną niebezpieczeństw podróż Ekspresem Transsyberyjskim do skutego lodem Irkucka, gdzie ma odkryć, co stało się z jego ojcem, a może nawet z samym światem.

Dukaj tworzy niezwykle złożony świat, w którym fizyka, filozofia i polityka splatają się w jedno. Zamiast prostego wątku fabularnego, „Lód” to swoiste połączenie powieści drogi, traktatu filozoficznego i epopei historycznej. Autor stawia pytania o naturę prawdy, wolnej woli, determinacji i ludzkiego losu. W tym świecie, gdzie zimno dosłownie zamarza rzeczywistość, człowiek musi zmierzyć się z pytaniem, co to znaczy żyć w prawdzie, skoro kłamstwo wydaje się jedyną kontrolowaną przez nas narracją.

Jednym z kluczowych elementów powieści jest atmosfera. Warszawa, którą znamy z historii, jest tutaj surowa, zamrożona w czasie i przestrzeni. Zamiast typowego lata, miasto jest skute lodem, a śnieżne burze zasypują ulice. Lut, jako siła przyrody, a jednocześnie metafora zamarzniętej rzeczywistości, symbolizuje stagnację i brak zmian. Czy lód można rozmrozić? Czy ludzkość ma na to wpływ?

Benedykt Gierosławski jest bohaterem nieoczywistym. Jego wewnętrzne zmagania, wynikające z poczucia obowiązku, a jednocześnie wewnętrznej bierności, odzwierciedlają szersze pytania o naturę człowieka. To człowiek, który, choć matematycznie myślący, często ucieka od odpowiedzialności i zanurza się w hazardzie i przypadkowych decyzjach.

Dukaj mistrzowsko łączy elementy rzeczywistości alternatywnej z historycznym tłem i filozofią. Narracja jest bogata w detale, a sama lektura wymaga od czytelnika skupienia. To nie jest powieść do czytania na szybko. „Lód” zachwyca i jednocześnie onieśmiela – jego skomplikowana struktura i głębia sprawiają, że jest to lektura dla wytrwałych, jednak nagradza ona cierpliwość czytelnika.

Podsumowując, „Lód” to powieść niezwykła – dzieło, które w pełni zasługuje na nagrody, jakie zdobyło, w tym Nagrodę Kościelskich oraz Europejską Nagrodę Literacką. To książka, która stawia trudne pytania i zmusza do refleksji, a jednocześnie oferuje niezwykle oryginalną wizję alternatywnej historii. To obowiązkowa lektura dla każdego, kto szuka intelektualnych wyzwań w literaturze.