Kto odejdzie, już nie wróci. Jak opuściłem świat chasydów recenzja

Shulem Deen Kto odejdzie, już nie wróci Jak opuściłem świat chasydów, czasem odchodzą ze wspólnoty sami, bywa również i tak, że są od niej odsuwani, bo ich poglądy dotyczące wiary, ale też chęć zmienienia swojego życia, nie podobają się innym, mogą stanowić zagrożenie dla najbliższych bądź całej wspólnoty. Jednocześnie będąc członkiem ortodoksyjnego świata od urodzenia, żyjąc zupełnie w inny sposób, spędzając całe dni na modlitwie, studiowaniu Tory, Talmudu i innych żydowskich pism, przestrzegając mnóstwa ustalonych nakazów, decyzja o odejściu okazuje się jeszcze trudniejsza. Zamknięci przez całe życie w ortodoksyjnym świecie, często bez jakiegokolwiek wykształcenia, porozumiewający się bardzo słabo w języku angielskim, żyjący z zapomóg wspólnotowych, mający zwykle liczne rodziny, nie korzystający z nowinek technicznych, nie czytający nawet współczesnych książek chasydzi, muszą mieć w sobie mnóstwo odwagi, kiedy decydują się na odejście ze wspólnoty.

W czytanym niedawno przeze mnie Unorthodox świat chasydów opuszczała kobieta Deborah Feldman. W Kto odejdzie, już nie wróci, mamy do czynienia z mężczyzną. Rozterki dotyczące wiary i świata w którym zostali wychowani mają jednak podobne podłoże, zamknięty ortodoksyjny świat nie daje im wielu możliwości. Rodzina, dzieci w przypadku kobiet, studiowanie pisma w przypadku mężczyzn. Brak wystarczających środków do życia w przypadku jednych i drugich. "Żona to nie przyjaciel. Żona to nie coś, o czym trzeba zbyt wiele myśleć. Ożenek jest biblijnym nakazem, więc biorąc żonę, wypełniamy Boże przykazanie. Żona jest po to, by wspomagać w służeniu Bogu, nic więcej."

Kryzys wiary to jedno, ale decyzja o opuszczeniu wspólnoty i zaczęciu życia praktycznie od zera jest jeszcze trudniejsza. Wiąże się bowiem z rozpoczęciem życia w dotychczas nieznanym świecie, często samotnością, w dodatku jest też źródłem rodzinnych tragedii, rozbitych rodzin, zerwanych więzów z dziećmi, które zwykle pozostają po którejś ze stron.

Shulem Deen opisuje swoje dzieciństwo, młodość, wczesne małżeństwo z dziewczyną, którą przed ślubem widział tylko przez parę minut, w końcu konieczność zapewnienia bytu rodzinie. Liczne zakazy, nakazy, konwenanse są w życiu chasydów na porządku dziennym. Nie ma w nim niestety miejsca na życie według własnych reguł, nie należy zadawać trudnych pytań, nie jest wskazanie poszukiwanie swojej drogi, wspólnota widzi natomiast wszystko i w odpowiednim momencie wytknie choćby najmniejszy błąd. A ciekawość świata jest w człowieku ogromna, kiedy uchylą się przed nim drzwi czegoś nowego, czasem nie sposób już się zatrzymać. To bardzo wciągająca opowieść o trudnych wyborach, nieco nostalgiczna, trochę egzotyczna, w wielu miejscach jednak pokazująca również brutalną prawdę o człowieku.