Znajomi z pociągu recenzja

Ta książka to już klasyka kryminału psychologicznego. A zaczyna się tak, że dwóch mężczyzn spotyka się w pociągu, jeden z nich, młody architekt Guy Haines, jedzie do żony, aby uzyskać upragniony rozwód. Drugi, Charles Bruno, to pijak i utracjusz szukający mocnych wrażeń, na przykład mówi: „Uważam, że człowiek powinien w życiu spróbować wszystkiego, a nawet umrzeć usiłując dokonać czegoś niemożliwego.” Ma na myśli także czyn kryminalny, wręcz morderstwo. Oczywiście atmosfera w pociągu sprzyja zwierzeniom (w dawnych czasach ludzie w pociągach rozmawiali, teraz gapią się w ekrany) więc Guy opowiada Brunowi o problemach z żoną Miriam, która nie chce dać mu rozwodu, a Bruno o nienawiści do ojca skąpiącemu mu pieniędzy. I wtedy w głowie Bruna rodzi się szatański plan morderstwa doskonałego...

Tak naprawdę książka nie jest kryminałem, na przykład od razu wiemy, kto zabił, ale raczej studium psychologicznym, autorka zdaje się twierdzić, że każdy jest w stanie popełnić zbrodnię, nawet normalna osoba. Taki właśnie jest Guy, człowiek uczciwy, ale z drugiej strony słaby, podatny na wpływy, poza tym uważa się za nieudacznika: „Głęboko w jego psychice, jak niewidzialna na powierzchni skaza w diamencie, tkwił lęk i przekonanie, że jego przeznaczeniem są same porażki. Nigdy nie zdołał się tego pozbyć. Czasem ta perspektywa klęski fascynowała go po prostu, na przykład w szkole i na studiach, gdy pozwalał sobie oblewać egzaminy, które mógłby bez trudu zdać, albo kiedy zdecydował się na małżeństwo z Miriam wbrew woli obu rodzin i wszystkich przyjaciół. Czyż nie wiedział z góry, że to będzie klęska?” Fascynująco opisany jest proces przemiany Guya: ze zwykłego człowieka wyłazi bestia, ale wyrzuty sumienia też dają o sobie znać...

Mniej ciekawe są inni bohaterowie dramatu, Charles Bruno to po prostu zło w czystej postaci, diabeł w ludzkiej skórze. A Anna, druga żona Hainesa, to z kolei prawdziwy anioł. Zaś Haines miota się między diabłem a aniołem...

Druga część książki jest słabsza, akcja już nie jest tak dynamiczna, to głównie zapis kompletnego upadku Bruna i rozterek moralnych Hainesa. Niemniej napisane to dobrze, bo Highsmith wie jak trzymać napięcie.

Porównywano to dzieło do 'Zbrodni i kary' Dostojewskiego, ale to duża przesada, tam mamy arcydzieło, tutaj sprawnie napisaną rzecz rozrywkową.

Słuchałem audiobooka w doskonałej interpretacji Piotra Wyszomirskiego.