Psy ras drobnych recenzja

Gdy zastanawiam się, z czym właściwie stykamy się w tej książce, to myślę, że jest to właśnie dziecięca wręcz bezradność. Obrazki ze szpitala. Obrazki, jakie może zebrać każdy i nie musi to być wcale zakład zamknięty - psychiatryk - dom wariatów. Dom wariatów mamy właściwie na każdym kroku, gdyby tylko przyjąć perspektywę autorki. Dlatego brak mi tu przesłania - albo też nic nie przesłania tego braku. A całość nie zachwyca. Jak to nie zachwyca, kiedy zachwyca?? Krytyków w Pegazie zachwycało, panią Rakowską z Inicjatywy Pracowniczej (por. blurb) też... A mnie nie? Jak to, czyżbym nie nadawał się do sprawowania władzy i nie był godny pozostać na swoim stanowisku? A może oni mają nieco mniejszy kontakt z TAKĄ rzeczywistością? No cóż - selber schuld, jeśli do samego życia muszą docierać dopiero przez literaturę. Autorka też odkrywa, że przyjęcia w szpitalach w Polsce są od poniedziałku do piątku. Pierwszy raz w szpitalu, co? Co książce warto zapisać na plus, to lapidarność niektórych sformułowań, naszkicowanych sytuacji-obrazków, niekiedy także wyczucie ironii. To (czasem) jest sztuka. Post lectio próbuję sobie zrekonstruować osobę, która widzi te obrazki - zajrzeć przez jej soczewkę w drugim kierunku: w jej myśli, osobowość, wrażliwość, wykształcenie. Widzę znerwicowaną młodą kobietę po studiach i przed trzydziestką, w miarę inteligentną i zainteresowaną literaturą, samotną i obwiniającą świat o swoje niepowodzenia, wrażliwą, jednak nie unikającą wulgarności, a w każdym razie przekonaną, że należy jej się lepsze życie, w czym jest już bardzo przeciętna. Zrażona do ludzi, nieufna - autystka, a może...artystka? Ex post wygląda to bowiem trochę jak eksperyment - obserwacja uczestnicząca, a nie terapia. Bohaterka zapytana, dlaczego trafiła do szpitala, odpowiada, że drobne psy ujadają, że nic im się w niej nie podoba... Większość kobiet trafia tam, pamiętając "co robili im ojcowie, wujkowie, mężowie, matki, co robił im Kościół, ZUS i rynek pracy". Taak, myślę, że ZUS ma najwięcej na sumieniu w tym zakresie. Czyli "kultura jako źródło cierpień", albo raczej "piekło to inni". Bohaterka najwyraźniej nie potrafi poprowadzić karawany swego życia bez oglądania się na ujadanie małych psów. Dyjak jakby o tym samym, a przejmuje mnie jakoś bardziej.
Pewnie dlatego, że to facet. A ja też.

To zresztą postać literacka, wykreowany konstrukt, jakim jest także nazwisko autorki. Hund (niem. pies) "dobrze się montuje", mówiąc językiem filmowym, z psami ras drobnych.

W niektórych obrazach autorka pokazuje pazur, jednostronicowy tekst zawiera puentę, przywołuje klimat sytuacji, akcentuje jej absurdalność. Najwyraźniej stara się, by każdy z nich - typograficznie umieszczony zwykle na jednej kartce, jak wiersz - zawierał jakieś rozwiązanie. Nie zawsze się to udaje. Umieszczone jeden po drugim na stronach książki teksty te tworzą monotonny nieco wątek, trochę jak nanizane na nitkę przypadkowo zebrane koraliki, przy czym jeden jest z bursztynu, kolejny z korka, inny z plasteliny... Czy to już kompozycja? Metoda zbierania i inkrustowania akcji okruchami życia stosowana jest w pisaniu kreatywnym dramatów, tyle że tam zbiera się frazy - fragmenty dialogów - podsłuchane w tramwaju, na ulicy, w banku, na plaży, by te potem zbliżały tekst dramatu do życia, którym żyje widz, by wciągnąć go niejako w akcję sztuki. Takie wniesienie odrobiny "błota życia z ulicy" na "dywan sztuki" ma potencjał błyśnięcia złotem humoru lub wydobycia czegoś przez kontrast. Żużel poprzez kontrast wydobywa kolor koralu. Ale naszyjnik z samego żużlu zachwyci tylko koneserów żużlu.

Gdy postawisz się na zewnątrz jakiejkolwiek sytuacji - gdy słuchasz i zbierasz - znajdziesz całą masę lapsusów, absurdów, humoru językowego. A w szpitalu: beznadziei, agresji, brudu, obojętności lub złej woli. Zależy na co człowiek jest nastawiony, jakie fale odbiera. Być może osoba w depresji widzi tylko beznadzieję. Osoby nastawione pozytywnie - dostrzegają wśród brudu piękno świata i jemu dają pierwszeństwo. Zresztą, jedni i drudzy mogą trafić do przybytku leczenia zamkniętego (u Olgi Hund jedyną niepoprawną optymistką jest Ewa). Dla jednych wariatem jest ten, kto się cieszy i widzi wszystko na różowo, dla innych - odwrotnie. Inna jednostka chorobowa po prostu. Ja wiem, że na zdjęciu wszystko wygląda lepiej, ale myślę, że każdy, kto przeczytał książkę i zobaczy potem, jak wygląda szpital w Kobierzynie, przeżyje raczej dysonans poznawczy: to nie może być to miejsce, które opisała Olga Hund. A może tak wygląda świat przez pryzmat choroby lub psychotropów?



[autor zdjęcia: Daniel.zolopa - Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35060457]

Właściwie o samej chorobie głównej bohaterki nie dowiadujemy się nic. Być może trzeba być lekarzem lub chorować na to samo, by to poznać po wymienianych w tekście tabletkach. Wprost pojawia się depresja. My jednak pozostajemy na zewnątrz. Dużo lepiej, moim zdaniem, wprowadza czytelnika w świat choroby (dwubiegunowość afektywna lub mania prześladowcza), w to, jak chora osoba postrzega świat, np. Ivana Dobrakovová w swej powieści Bellevue. I podobną nieco diagnozę, jak Dobrakovová, formułuje tutaj Wojtuś:

Prócz błędów deklinacji, mamy w tekście raz po raz dziwne zwroty, powstają też pytania bez odpowiedzi:
- Co ma na myśli autorka pisząc: "oszwabić kogoś z płaszcza" jeśli oszwabić znaczy oszukać?
- Kiedy toczy się akcja, jeśli ostatni salon wideo Beverly Hills został zamknięty w 2013 roku?
Faktem jest natomiast, że:

I tego trzymać się trzeba.