Homo Faber recenzja

Książka Frischa była w swoim czasie dosyć głośna, obecnie deczko się zestarzała. To historia tytułowego Fabera, człowieka logicznego i technicznego, trochę takiego robota, który nie wierzy w ślepy los czy szczęśliwy traf tylko w prawa statystyczne.

Niemniej przydarza się Faberowi seria przypadków zupełnie nieprawdopodobnych, rodem z latynoskiej telenoweli: po wielu latach przypadkowo spotyka się z kobietą, którą kochał, ale porzucił; również po wielu latach ma przypadkowe spotkanie ze starym przyjacielem, itd. Nie chcę więcej pisać, bo zdradzę za dużo, ale chwyty fabularne autora są potwornie zgrane i szablonowe. No cóż, może 50 lat temu było to świeże, ale teraz wygląda na mocno wtórne.

Poza tym ten ciąg zdarzeń bardzo mało prawdopodobnych przydarzających się naszemu bohaterowi wymaga paru słów komentarza. Jak wiadomo ze statystyki, szansa na wystąpienie takiej sekwencji jest mniej więcej taka jak wygranie szóstki w totka. Oczywiście, jeśli w totka gra 10 milionów ludzi, to ktoś tę szóstkę wreszcie wygra. Ale czy taki zwycięzca jest typowym przypadkiem? No wcale nie, raczej olbrzymim wyjątkiem, typowy jest brak wygranej. Zatem jeśli książka ilustruje tezę, że to nie statystyka rządzi życiem człowieka, to ilustruje to bardzo wątpliwie, bo seria zdarzeń przydarzających się Faberowi jest bardzo nieprawdopodobna.

Logiczność naszego bohatera też jest mocno wątpliwa, na przykład gdy przeżywa katastrofę samolotu, to już więcej nie chce latać, argumentując, że katastrofa dotyka 1 lot na 1000, ale co mu z tego przyjdzie, jak on będzie akurat w tym 1 locie. Hmm... Każdy tak może rozumować i wtedy samoloty latałyby puste (na szczęście ludzie nie są głupi i latają), czyli gość dorabia pseudoteorię do swojego irracjonalnego (ale dość powszechnego) lęku przed lataniem.

Koniec książki jest bardziej przejmujący, bo nasz bohater doświadcza prawdziwej tragedii, i ten robot staje się wreszcie cierpiącym człowiekiem.

A tak naprawdę, mamy w książce do czynienia ze współczesną wersją mitu Edypa, który został doszczętnie zbanalizowany przez telenowele latynoskie (i nie tylko latynoskie).

Słuchałem audiobooka w poprawnej interpretacji Ksawerego Jasieńskiego.