Wg statystyk w Polsce karę dożywotniego pozbawienia wolności odsiadują 563 osoby, w tym 15 kobiet. Dożywotni to trochę taki wstydliwy problem polskiego wymiaru sprawiedliwości i systemu penitencjarnego. Jak mówi jeden z więźniów: "dożywocie to odizolowanie kogoś na całe życie. Problem jest zamknięty za kratą. Niech tam siedzi".
"Dożywocie to nie jest kara za przejazd na czerwonym świetle. Stało się coś strasznego, niewyobrażalnego" (Adam D.).
Dożywocie to kara za zabójstwo. I za to właśnie wyroki odsiadują rozmówcy autora.
Zbyszek Nowak przeprowadził osobiste rozmowy z 24 osadzonymi, także N-kami, o tym, ogólnie mówiąc, jak to jest być dożywotniakiem. Autor chciał "poznać człowieka", który całe życie, często od wczesnej młodości, spędza za murami, w zasadzie bez szans na przedterminowe zwolnienie.
Każda rozmowa jest poprzedzona krótką charakterystyką czynu. Każda niesie ogromny ciężar gatunkowy i emocjonalny. To sprawy ciche, lokalne, ale i te wielkie, medialne. Wszystkie wstrząsające, tragiczne, trudne. Łamiące serca, jak np. sprawa Victorka. Kładące się wiecznym cieniem na życiu bliskich ofiar, sprawców i ich rodzin.
Autor nie skupia się na szczegółach samych spraw. Nie rozlicza i nie piętnuje sprawców. Nie wyraża własnej opinii. Nie zmusza do poruszania niechcianych tematów, pozwala osadzonym mówić swobodnie nie tylko o czynie, którego się dopuścili, także o więziennej codzienności, deficytach, marzeniach, planach na przyszłość na wolności.
Postawy więźniów są różne. Od w pełni świadomych, czego się dopuścili, pogodzonych, uznający wymierzoną im karę. Żałujących, proszących o wybaczenie, zrozumienie, po osoby rozchwiane emocjonalnie, pełne sprzeczności, zaprzeczające swojej winie. Walczące o zmianę kwalifikacji czynu, a tym samym zasądzonego wyroku.
Najmocniej uderza fakt, że u podstaw niemal każdego czynu stało trudne dzieciństwo sprawców. To w zasadzie lejtmotyw sprawstwa. Skazani dość jednogłośnie przyznają, że ono jest kluczem. Brak rodzicielskiej troski, wsparcia, wzorców, patologie, itp.
Publikacja daje inny wgląd na karę dożywocia. Nie ma tu teorii i definicji prawnych, jest subiektywny jej odbiór przez ludzi na nią skazanych. Oglądamy dożywocie ich oczami.
Na końcu publikacji znajdziemy rozdział o opiniowaniu sądowo-psychologicznym oraz rozmowy z biegłym sądowym profilerem kryminalnym i byłym psychologiem więziennym.
Wystawiłam ocenę gwiazdkową, ponieważ jest to wymagane, aby opublikować recenzję, jednak ta ocena nie odzwierciedla mojego stosunku do treści. Tego rodzaju publikacji o charakterze osobistym co do zasady nie poddaję ocenie, bo nie czuję się uprawniona...