W nawiedzonym zamczysku recenzja

Szukałam książki dziejącej się na terenach dzisiejszej Ukrainy i do przypadkowo natrafiłam na audiobook „W nawiedzonym zamczysku”. Zafascynował mnie autor tej powieści, wszechstronnie wykształcony ksiądz katolicki, dyplomata watykański, prowadzący salon literacki. Oprócz tego był niezwykle poczytnym pisarzem. Pisał pod pseudonimem może, aby oddzielić od swej codziennie prowadzonej działalności. Oczywiście książki autora z takim życiorysem musiały być zakazane w czasach PRL. Na szczęście w dzisiejszych czasach możemy sięgnąć po jego książki.

Powieść „W nawiedzonym zamczysku” w 1914 roku powieść zaczęła się ukazywać w odcinkach w gazecie. Dopiero w 1925 roku została wydana jako książka. Można by podejrzewać, że jego powieść mogła być jedną z inspiracji dla Henryka Sienkiewicza. Jednak Trylogia napisana ponad pięćdziesiąt lat później miała służyć innym celom. Sienkiewicz pisał ją” ku pokrzepieniu serc”, a Łada napisał swoją powieść „ku przestrodze”.

Powieść oparta jest na prostym schemacie, gdy z dwóch zwaśnionych od pokoleń rodów Miśniakowskich i Turobojskich, najmłodsi z nich zakochują się z sobie. Czy zakończenie będzie podobne do „Romea I Juli”? Na szczęście, mimo że romans jest osią powieści, to autor nie skupia się na nim. Dla mnie bohaterem tej powieści są Kresy Wschodnie, jego mieszkańcy, obyczaj i wierzenia.

Kazimierz Miśnikowski pochodzi ze znakomitego, lecz zubożałego rodu. Po ukończeniu przyklasztornej szkoły zaciąga się do wojska kwarcianego. Niestety przed wyjazdem swojemu umierającemu ojcu przysięga, że nigdy nie pogodzi się z sąsiadami, rodem Turobojskicj. W 1633 roku już w randze rotmistrza wraca na Wołyń do swego zrujnowanego zamku Horodyszcze. W drodze powrotnej spotyka dwie kobiety. Ratuje piękną szlachciankę Hanię, w której zakochuje się od razu. Spotyka też piękną wieśniaczkę Motrę znającą się na ziołach i gusłach przez to uważaną za wiedźmę, która zakochuje się bez wzajemności w Kazimierzu. Mimo to nie raz uratuje mu życie. Niestety po powrocie do zamczyska okazuje się, że Hania należy do rodu Turobojskich, a więc jest to zakazana miłość dla Kazimierza, który zmaga się z rodową klątwą. Jednak gdy Hania jest w niebezpieczeństwie, Kazimierz śpieszy na jej ratunek. Czy miłość tych dwojga zwycięży?

Hania i Kazimierz są typowymi bohaterami tamtych czasów, szlachetnie urodzeni, uczciwi, bogobojni, o czystych intencjach. Kazimierz też lojalny i dbający o swoich towarzyszy, którzy tym samym się odwdzięczają. O wiele ciekawsze są postacie drugiego planu, które są wielowymiarowe, ciekawsze pod względem psychologicznym. Przeciwieństwem Kazimierza jest brat Hani, Szczepan Turobojski, człowiek okrutny, egoistyczny, nieznający litości, po prostu zło wcielone. Wałek jest służącym Kazimierza , to prosty chłop, ale widzący i wiedzący więcej niż zwykli śmiertelnicy. Ojciec Serafin, sympatyczny i sprytny bernardyn, w jakiś sposób opiekujący się Kazimierzem i próbujący pogodzić zwaśnione rody. Interesującą postacią jest też Kozak Jurko, odważny i waleczny towarzysz Szczepana, mimo że członek tej samej bandy, ale honorowy. Jednak najciekawsi są towarzysze Kazimierza. Szlachta, która jest waleczna, gotowa życie oddać za swoich przyjaciół, kraj, honorowa. Jednocześnie pieniacze, gotowi do każdej rozróby, swarliwi nawet między sobą, lubiący sobie dobrze popić i pojeść, wpierw chwytają za szablę, a później myślą.

Powieść można zaliczyć do historii modnych w tych czasach „kontusza i szabli”, wypełnionych walkami i bitwami, ale osadzonych w kontekście historycznym. Jednak nowością są elementy fantastyczne, nadprzyrodzone, dawne wierzenia, obrzędy, zwyczaje i tajemnicze miejsca, które budują niesamowity nastrój tajemnicy i grozy. Przykładem może być opis „Nocy Kupały”. Nastrój też buduje przyroda i krajobrazy Wołynia. Dlatego Ładę określa się jako prekursora powieści fantastycznej, gotyckiej powieści grozy w Polsce. Dzięki ciekawej akcji, stopniowaniu napięcia, elementom fantasy i grozy powieść pomimo upływu lat czyta się z zainteresowaniem.