Krótka historia książek zakazanych recenzja

Autor z wielką erudycją opisuje przypadki zakazywania i palenia książek na przestrzeni dziejów. Co ciekawe, pierwsze masowe palenie książek zarządził rzymski imperator August, za nim szli inni cesarze (Tyberiusz), ale nie do końca z sukcesami, bo zakazane dzieła przetrwały do dzisiaj.

A potem za tę robotę wziął się kościół katolicki, a czynił to aż do wieku XX, też raczej bez sukcesów. Najpierw sławna biblioteka Aleksandryjska, została spalona w 415r. przez chrześcijańskich fanatyków. A potem były zakazy dotyczące Biblii. I tak, w średniowieczu kto nie był duchownym, a posiadał Biblię, stawał się podejrzany o herezję i padał ofiarą inkwizycji. Egzekwowanie tych zakazów stało się trudne, wręcz niemożliwe, wraz z wynalezieniem druku i pojawieniem się Lutra, ale kościół nie rezygnował. Wystarczy wspomnieć, że dekret papieża Innocentego z 1188r. wykluczający samodzielną lekturę Biblii i jej interpretację przez osoby świeckie obowiązywał w kościele de facto do 1917r. A lista autorów na indeksie kościelnym z 1954r. do dziś robi wrażenie – wygląda jak spis lektur dla ambitnego studenta filozofii czy literatury: Balzac, Diderot, Hobbes, Victor Hugo, Kant, Kartezjusz, Malaparte, Pascal, Spinoza, Sartre, Stendhal, Wolter, Zola i wielu innych. Nota bene, indeks ksiąg zakazanych kościoła katolickiego został zlikwidowany dopiero w 1966r.

Politycy nie byli lepsi: przez wieki zakazywali królowie, cesarze, dyktatorzy, autor sporo o tym pisze.

Inna sprawa to zakazywanie książek mających obrażać moralność, celowano w tym w USA – ostoi wolności – w wieku XIX i na początku wieku XX. Często zakaz książek był najlepszą reklamą dla autora. Jeszcze w latach 50. Nabokov miał wielkie problemy w wielu krajach z publikacją `Lolity', ze względu na niemoralną treść. Jak to się czasy zmieniają...

Wspomniałem tylko o niektórych wątkach z tej bogatej w treść książki. Z drugiej strony trochę za mało jest o zakazywaniu książek w komunizmie, choć to był fundament ideologii tego ustroju. Mamy jeden rozdział poświęcony ZSRR, dosyć pobieżny, np. nie mówi się nic o samizdacie. Mamy też rozdział o Niemczech Wschodnich, jakoś dla mnie mało interesujący, w ogóle o Niemczech jest w tej książce dość dużo. Brakuje mi czegokolwiek o PRLu, gdzie mieliśmy bardzo ciekawe rzeczy: proces taterników, niezależny ruch wydawniczy w latach 70., itd.

A morał z tej ciekawej opowieści jest taki, że mimo tego, iż zakazywanie książek wiązało się zawsze z potężnymi wysiłkami i wielkimi nakładami ze strony władz, cały ten trud szedł na darmo, żadna zakazana książka nie pozostała nieprzeczytana, a każda zarekwirowana dał się zdobyć gdzie indziej. Zatem historia zakazów jest głównie historią przetrwania zapisanej w książkach ludzkiej pamięci.

A teraz, w dobie internetu wszystko się zmieniło, ale wciąż różne władze chcą decydować o tym, co możemy czytać w sieci, a czego nie, więc cenzurują internet (jak w Chinach), na szczęście z mizernym skutkiem. Na razie...