Punkt zwrotny recenzja

Listopad tysiąc dziewięćset czterdziestego drugiego zapisał się jako punkt zwrotny drugiej wojny światowej, choć w chwili trwania był jedynie kolejnym miesiącem pełnym strachu oraz śmierci. Zbudowany został ze wspomnień, które pozornie nie wyróżniały się spośród tych wcześniejszych, a jednak stanowiły część opowieści o upadku państw Osi. Od roku tysiąc dziewięćset czterdziestego drugiego Alianci zyskiwali coraz większą przewagę, co zmieniło układ sił. Ale. To wiemy, gdy patrzymy na wydarzenia globalnie. Jak jednak wyglądało to z perspektywy jednostek? Koreańskiej niewolnicy seksualnej, sowieckiego żołnierza czy więźnia obozu koncentracyjnego? Osób różnych narodowości, równych wyznań, różnych poglądów oraz doświadczeń?

Peter Englund zebrał pamiętniki oraz inne źródła dokumentujące losy czterdziestu osób i wszedł w rolę narratora. Opisał ich historie, co krok zmieniał perspektywy, zahaczał o emocje. Nie fabularyzował w sposób sensacyjny, a jednak sprawił, że od jego książki trudno było się oderwać. Dzięki niemu czytelnik skakał między kontynentami, perspektywami i biografiami, a dało to szerokie spojrzenie na wycinek wojny. Spojrzenie tak obfite, jak jeszcze nigdy nie spotkałam. Było to nieco chaotycznie, ale elastycznie ujmowało rzeczywistość. Trudno było się połapać, która historia jest kontynuacją której, ale za to dzięki obszernym przypisom kontekst historyczny zawsze był nakreślony, więc na resztę z ochotą przymykałam oko.

Jeśli miałam jakieś obawy przed rozpoczęciem lektury — szybko odeszły one w cień. Nieznany autor i nieznane wydawnictwo pozwolili mi przyjrzeć się czasowi, o którym wielokrotnie czytałam, ale nigdy nie z punktu tak wielu jednostek, które dopiero w połączeniu dawały wyobrażenie globalne. Gdybym mogła — od teraz regularnie sięgałabym po tego typu tytuły, ale jako że nie są standardem pozostaje mi być niesamowicie wdzięczna za pracę Englunda. Za uczucia oraz wiedzę, jakie zyskałam. To spojrzenie na wojnę, którego mi brakowało. I okej, był to tekst nieco chaotyczny, ale tym razem w chaosie tym tkwił urok.

przekł. Ewa Wojciechowska