Gra pozorów recenzja

Takie smutne myśli i konkluzje przychodzą do głowy bohaterce pierwszej części sagi "Kuchennymi drzwiami" pt. "Gra pozorów." Zofia Nowakowska pracuje jako podkuchenną w majątku rodziny Rozchodowskich, który jest położony w niewielkiej wsi Zbuczyna koło Krakowa.

Gdy Zofia Nowakowska miała 9 lat została sierotą, którą zaopiekowała się ciotka Marcjanna, ale nie zamierzała to robić za darmo, więc znalazła dla małej Zosi pracę u wdowy Gulasowej. To wpłynęło na postrzeganie rzeczywistości przez dziewczynę poprzez pryzmat religijności i pokory. Zostały jej wpojone zasady mówiące, że jeżeli ktoś jest cichy, skromny i postępuje według boskich przykazań, tego nic złego nie może spotkać. Teraz, gdy jako dorosła osoba rozmyśla o swojej obecnej sytuacji, ma powody, by nawiedzały ją czarne myśli. Niedola, która ją spotkała, zaprzeczała naukom statecznych matron. Otóż pracodawca, Karol Rozchodowski, upatrzył sobie ładną służącą dla swoich uciech i żądz. W efekcie Zosia zaszła w ciążę, o czym dowiedziała się żona Karola i jego matka, więc dziewczyna została wyrzucona z posady. Ciotka Marcjanna, niby pobożna kobieta, ale nie znalazła odrobiny dobroci w swoim sercu i Zosia musiała opuścić także ten dom. Postanawia więc udać się do Krakowa, do ciotki Nowakowej, która wiele lat temu opuściła rodzinne strony, będąc w podobnej sytuacji, co Zosia. Przyszło jej żyć w czasach, gdy kobiety w jej sytuacji nie miały znikąd pomocy, dlatego znalazła się w trudnym położeniu. Na szczęście ciotka Antonina Nowakowska i jej córka Franciszka przyjmują z otwartymi ramionami biedną sierotę i biorą pod swe opiekuńcze skrzydła.

Premiera „Gry pozorów” miała miejsce w 2016 roku w wydawnictwie Zwierciadło, a tom drugi ukazał się w 2017 roku. Nowa wersja sagi "Kuchennymi drzwiami" pojawiło się w tym roku, dzięki wydawnictwu Słownemu i według mnie obecna okładka bardziej przyciąga wzrok. Cieszy mnie fakt, że saga ukazała się ponownie i doczekała się kontynuacji, gdyż w kwietniu 2022 roku ukazał się trzeci tom. Pierwszy tom zabiera nas do dziewiętnastowiecznego Krakowa, gdy właśnie głośno jest o bracie przyrodnim Kazimierza Przerwy Tetmajera - Włodzimierzu Tetmajerze, którzy ożenił się z chłopką, co wywołuje niemały skandal w światku arystokratycznym, a na Wawel sprowadzone zostaje ciało Adama Mickiewicza. To nie są jednak główne motywy, lecz jedynie wtrącenia tego, co dzieje się w tle opisywanych wydarzeń, by pokazać, czym żył ówczesny Kraków.

Przewodnimi wątkami są losy kilku osób, które początkowo poznajemy osobno, by w pewnym momencie mogły spleść się we wspólną historię. Autorka zastosowała w niej pewien wspólny mianownik, bazujący na zasadzie, która została wpojona Zosi Nowakowskiej w dzieciństwie, a mianowicie jest ona przekonana, że wszystko w świecie pozostaje w równowadze i jeżeli ktoś dostaje coś od losu, to inny coś traci. Ten tok myślenia możemy odnaleźć w poznawaniu poszczególnych wątków, które wypływają jeden z drugiego przybliżając nam poszczególne postacie i to, co się u nich w danym momencie dzieje. Waloru tej powieści dodaje niezwykle ujmujący, lekki i przyjemny w odbiorze styl, podszyty delikatnym humorem, sarkazmem i satyrycznym. Sposób prowadzenia opowieści, jak i forma jej opisywania skojarzył mi się z dawnymi romansami. Wciąga nas w ten świat od razu, prowadząc przez kolejne epizody i dając poczuć klimat świata, którego już nie ma.

Wśród licznych postaci stworzyła różnorodną galerię kobiecych postaci, z których każda na swój sposób radzi sobie z uprzedzeniami, ograniczeniami społecznymi i narzuconymi normami. Głównym motywem są losy Zofii, ale też Franciszki, jej partnerki, Stefci, a także Floriana i Klemensa. Ukazując ich dzieje autorka doskonale ujęła podziały społeczne, obłudę, fałszywą pobożność, różnice między biedną częścią społeczeństwa i bogatą, ale też mentalne kontrasty między wsią i miastem. Niezwykle barwnie opowiada o życiu ludzi w XIX wieku i realiach społecznych w Polsce. Tytuł został trafnie dobrany do charakteru powieści, gdyż idealnie wpisuje się w styl bycia ludzi, którzy skrywają pod maską pozoru swoje prawdziwe oblicze. Wygłaszają utarte opinie, wychowują w duchu religijnym, chodzą do kościoła, ale w życiu codziennym daleko im do pobożnego życia. Widać to chociażby na przykładzie Rozchodowskich, dla których zachowanie dobrego imienia wiąże się z bezdusznym traktowaniem ludzi o niższym statusie społecznym.

Fabuła złożona jest w wielu wątków, które razem tworzą niezwykle misternie utkaną sieć ludzkich losów zależnych od niesamowitych zbiegów okoliczności, wzajemnych zależności, ale też przekornego życia. Autorka wykazała się niezwykłą orientacją w gąszczu wydarzeń, co nie powodowało poczucia chaosu w czasie czytania. Stworzone wspólne losy poszczególnych postaci zmierzają do ekscytującego zakończenia, udowadniając, że faktycznie wszystko w świecie pozostaje w równowadze.

Z pewnością powieść będzie niesamowitą gratką dla krakowian, gdyż rozpoznają oni znane uliczki i zakątki swego miasta. Jednocześnie jest to niezwykła podróż w czasie, którą odbywamy wraz z fascynującymi postaciami, przeżywając ich rozterki i problemy życia w dziewiętnastowiecznych realiach.

Książkę przeczytałam, dzięki wydawnictwu Słowne