W IV wieku jedności Kościoła poważnie zagroziła schizma donatystów, bezwzględnie potępiających tzw. traditores, czyli biskupów, którzy w czasie prześladowań wydali na spalenie święte księgi, i uznających, że znaleźli się oni poza Kościołem i utracili władzę udzielania sakramentów. O chrzcie to jeden z najważniejszych traktatów teologicznych św. Augustyna, w którym polemizuje on z donatystami, uważając, że ważność chrztu nie zależy od dyspozycji szafarza czy intencji przyjmującego chrzest, a jedynie od tego, czy został udzielony w imię Trójcy Świętej, chociaż może pozostawać nieskuteczny; Kościół zaś jest święty bez względu na to, że należą do niego grzesznicy. To stanowisko biskupa Hippony stanowi jego istotny wkład w rozwój myśli eklezjologicznej.