Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia

Nudnawo. Wtórnie. Nie myślałam, że to napiszę, bo z M. Grzebałkowską było mi zawsze emocjonalnie. Bardziej lub mniej podobało mi się jej podejście do zagadnienia, przeprowadzenie czytelnika przez temat, mogłam się z nią zgadzać bądź spierać, ale zawsze było interesująco. I zawsze było poruszająco. Tym razem autorka wybrała temat bardzo nośny, na którym łatwo i dużo można ugrać. Ale też można go nie udźwignąć. I tutaj, moim zdaniem, autorka zaufała łatwości trafienia. I nie udźwignęła. Choć potencjał był ogromny (zwłaszcza rozdziały o Japończykach w USA w pierwszej połowie XX wieku i o hiszpańskich dzieciach wywożonych w 1937 r. z terenów objętych wojną domową, m. in. do ZSRR), to tytuł przewyższył treść. Wyszło poprawnie, przeciętnie. Tylko.

Wojna sprawiła, że dzieci niejednokrotnie same musiały się o siebie zatroszczyć. Wywożone z rodzicami na Syberię, uciekające przed frontem albo maszerujące z wojskiem. Dzieci z getta, dzieci nazistów, dzieci walczące w powstaniu, hiszpańskie dzieci wywiezione do ZSRR, dzieci pozbawione miłości, poczucia bezpieczeństwa, często tożsamości. Dziś to ludzie w podeszłym wieku, rozproszeni po świecie, chętnie rozmawiają z polską dziennikarką. Wojna wywarła swoje piętno na ich życiu, niektórzy do dziś cierpią, a ich wspomnienia są bolesne nawet dla czytelnika.
Polecam, dobra dziennikarska robota!

Jak różnie wygląda wojna. W zależności od tego, kto o niej opowiada i jak kto ją przeżył. A my - pokolenie powojenne cały czas odkrywamy jej inne oblicza.
Tym razem wojna widziana oczami dzieci, tak mi się przynajmniej wydawało, gdy zasiadałam do lektury.

Tymczasem są to wojenne historie, w których również występują dzieci. Tuzin reportaży o dorosłych, którzy w czasie ostatniej wojny byli dziećmi. Jak oni tę wojnę zapamiętali i siebie jako dzieci oraz jakie są ich losy powojenne i dzisiejsze. Ze względu na to, iż wojna skończyła się 75 lat temu, te dzieci już nie są nawet dziećmi-dorosłymi, lecz teraz dziećmi-staruszkami. To, co opowiadają, nie zawsze jest prawdą obiektywną (jeśli taka istnieje), tylko tym, co seniorzy są sobie w stanie przypomnieć lub co im się wydaje. Mylą się fakty, plączą się myśli, wirują wspomnienia, króluje chaos.
Fajnie o tym poczytać, ale szkoda, że spotkania i wywiady nie odbyły się ze dwadzieścia lat temu, gdy pamięć jeszcze nie płatała figli.

Niestety odnoszę wrażenie, że dzieci przeżyły dużo więcej, niż w książce mogłam wyczytać. Tym bardziej, że każdy, komu literatura wojenna nie jest obca, motyw dziecka i wojny ma już jakoś oswojony. Niemało wie o małoletnich powstańcach warszawskich, dzieciach z getta warszawskiego, czy nawet o dzieciach nazistów - tu: o Niklasie, najmłodszym synu Hansa Franka (polecam dużo obszerniej potraktowany ten wątek w „Dzieci Hitlera. Jak żyć z piętnem ojca nazisty”). Więc czytanie o tym...