Wieczorne gody

„Wieczorne gody” to zwieńczenie mojej ukochanej trylogii „Saga o Ludziach Ziemi” autorstwa Anny Fryczkowskiej, do której inspiracją stały się rodzinne pamiętniki.

Saga przedstawia dalsze losy rodziny Jóźwiaków i skupia się na Stasiu, który niczym Staś Pytalski z Jana Brzechwy „Co, gdy tylko się obudzi, Pytaniami dręczy ludzi". Narracja pierwszoosobowa, jak miało to miejsce wcześniej, należy do kilkorga głównych bohaterów i pozwala nam zanurzyć się w ich wewnętrzny świat.
Dzieje rodziny zostały wpisane zarówno w rytm przyrody, jak i w wydarzenia historyczne oraz przemiany społeczne w Polsce końca XIX i z początku XX wieku. Tę niezwykłą podróż w czasie i przestrzeni ułatwia pięknie odwzorowany język, którym się wówczas posługiwano. Ten prosty zabieg nadaje mocy i prawdy przedstawionym wydarzeniom, stwarza na poły słodki i sielski, jednak niepozbawiony nuty tęsknoty klimat, za tym, co było i już nie wróci.

„Wieczorne gody” to opowieść o marzeniach, niezależności i wolności. Odnajdziemy tu pełen nostalgii i wzruszeń obraz zwyczajnego życia w zgodzie z naturą w wyznaczanym przez pory roku czasie, wypełnionego codzienną modlitwą i pracą, poszanowaniem obrzędów i tradycji, ale niepozbawionego też trosk i zmartwień.

Nic na świecie nie jest trwałe, tak i na wieś w końcu docierają zmiany. Car zniósł pańszczyznę, chłopi uczą się pisać i czytać, agitatorzy nowego świata kuszą młodych złudną wizją dobrobytu w Ameryce. Gdzieś w świecie kobiety zyskują prawo głosu, pierwsze samoloty wzbijają się w powietrze a Maria Curie Skłodowska pracuje w swoim laboratorium nad radioaktywnością. I choć zmiany do Izbicy Kujawskiej docierają powoli, to gdy już nadejdą będą mieć kobiecy głos.

We wsi żyjącej w cieniu jednako kapliczki jak i śmiertelnego świerku kolejne pokolenie Józwiaków dorasta i zajmuje swoje miejsce w historii. Aneczka i Michał doczekali się dziesięciorga dzieci: sześciu córek i czterech synów, Janek wciąż żyjący przy rodzinie opowiada bajki i popija w karczmie, Zośka zgarbiona już przez wiek dba o dzieci i wnuki, pomagając ile może. Wszystko wydaje się toczyć utartym rytmem, niezmiennym od zarania dziejów. I tylko Stasiek – syn Michała – wciąż szuka odpowiedzi na dręczące go pytania.

W Lubominie Marianna Betowa tłumi w sobie wszelkie słowa, krzyki i protesty. Mimo, że w domu jej męża nikt nie krzyczy i nikogo nie biją kobieta nie jest szczęśliwa. Przemoc można bowiem stosować na różne sposoby i ślady po niej nie zawsze widoczne są gołym okiem. Uwalnia ją dopiero wdowieństwo, które zwraca jej głos i pewność siebie. Czy wieś zaakceptuje kobietę, która zamierza być sama sobie panią i radzić sobie bez męża?

Wieczorne gody...

„Saga o ludziach ziemi“ to kujawska wieś od roku 1816 do 1906. „Od końca świata (epidemii i zaćmienia słońca) do końca świata (wichury).” Na podstawie pamiętników dziadka oraz ojca autorki, powieści inspirowane dziejami jej rodziny. Historia Polski uchwycona z perspektywy miejsca, gdzie nowinki ze świata (które są czytelnikowi relacjonowane po wejściu w każdy kolejny rok) jeśli już docierają, to z ogromnym opóźnieniem. W centru bowiem znajdują się jednostki, które utknęły w tradycji, ale dążą do zmiany.

„Wieczorne gody“ to koniec trylogii, domknięcie spraw z tomów poprzednich, ale nie stanowcza kropka, która odpowiada na wszystkie pytania i nie pozostawia miejsca na snucie wyobrażeń. Bo powieść się kończy, a Jóźwiakowie trwają. Ludźmi z krwi i kości natomiast nie stali się dla czytelników jedynie przez inspiracje prawdziwymi osobami oraz dziejami, ale już samą kreacją. Znamy bowiem ich troski i radości, patrzymy jak na kolejnych stronach dorastają i się starzeją. Każdy z nich jest dopracowany i zyskuje własną historię, własne miejsce, gdzie zdaje się faktycznie żyć. Są oni ogromnym atutem serii, choć jeszcze mocniejszym jest oddanie realiów codzienności chłopstwa, uchwycwnie nastrojów społeczeństwa, a nie jedynie najważniejszych wydarzeń historycznych. Z kart powieści dowiemy się o zmianach w podejściu do dziedziców, nastrojach wokół podróży do Ameryki czy relacji z uprawianą ziemią. Miejsce znajdują dla siebie ludowe wierzenia i zmiany w podejś...

„Wieczorne gody” to już niestety ostatnia część bardzo klimatycznej sagi o Ludziach Ziemi. Jest to opowieść o sile i odwadze kobiet żyjących i progu XX wieku. Nie zabraknie tu również piękny opisów przyrody, która również odgrywa tu dużą rolę.

Akcja książki dzieje się na kujawach. Bohaterów czeka wiele zmian. Ich życie pędzi do przodu i wśród codziennego zawirowania do głosu dochodzi nowe pokolenie Józwiaków. Autorka bardziej skupia się na Staśku, który zadaje wiele pytań i chce znaleźć na nie odpowiedzi. Jest bardzo ciekawą postacią. Bardzo kocha swoją rodzinę i wieś, ale pragnie również wyruszyć w świat i go lepiej poznać. Do Polski, która jest trochę do tyłu, dochodzą różne nowinki ze świata.

Autorka świetnie ukazała w tej części siłę kobiety w tamtym okresie. Pewna wdowa nie zważała na to co wypada jej a co nie i postanowiła żyć według swoich zasad. Jej największym marzeniem było nauczyć się czytać. Ale czy ktoś był chętny by ja tego nauczyć?

Jest jeszcze Iśka, która uważna jest dziwną osobę. Jest córką wygnanej kiedyś ze wsi czarownicy. Wątek ten nadaje całej historii nutki magi i widać w nim jak dawniej ludzie spostrzegali siły natury i jakie mieli obrzędy.

Książka napisana jest pięknym językiem. Autorka oddała wspaniale klimat XIX wiecznej, kujawskiej wsi. Opisy przyrody sprawiają, że od książki nie można oderwać się. Autorka posiada lekki styl pisania i przez książkę wręcz płynie się....

Wszystko podlega ścisłym zmianom, upływowi czadu, do głosu dochodzi nowe pokolenie Jóźwiaków niekoniecznie widzące się wśród kujawskich pól. Przygody pewnej wdowy o imieniu Marianna szczególnie przykuły moją uwagę, ile w tej kobiecie niezłomnej siły do działania, ile silnej woli by sprzeciwić się zdaniu chłopów czy to w kwestii ponownego ożenku, czy nauki czytania. Niesamowicie ciekawa osobowość. Autorka w głównej mierze swoją uwagę zwraca właśnie ku tej nietuzinkowej postaci opisując jej wyboistą drogę związku ze Staśkiem Jóźwiakiem, stąd też tytuł nawiązujący do godów.

Nie obejdzie się bez kultywowania tradycji, dawnych obrzędów, w obejściu znów pojawi się dziwna Iśka ze swoimi czarami, dowiemy się także czym były wyprawy na żolki, a do tego da o sobie znać śmiertelny świerk.

Skończyłam czytać trzeci tom Sagi o ludziach ziemi i mam strasznego książkowego kaca. Po pierwsze trudno rozstać się z bohaterami, chciałoby się czytać o tym minionym świecie bez końca, a tym bardziej jeśli autorka włada tak pięknym językiem oddając jednocześnie klimat kujawskiej wsi. Po drugie sympatia do książek A.Fryczkowskiej sprawiła, że chciałabym już zaczytywać się w kolejnym sielskim świecie stworzonym przez autorkę, liczę, że zaskoczy mnie jeszcze niejedną powieścią.