Tańczące niedźwiedzie

"Człowiek z rozwianymi włosami i szalonym wzrokiem nie pojawił się tu znikąd."

Jest to bardzo dobry zbiór reportaży, ale czy bardzo dobra książka? Przyglądam się po przeczytaniu ciekawemu pomysłowi autora, by potraktować opowieść o tresowanych, wożonych po jarmarkach przez Cyganów (Romów?) w Bułgarii niedźwiedziach jako przypowieść, która wytłumaczy, albo choć tylko jako obraz czy analogia, jaka pomoże zrozumieć zachowania ludzi w krajach postsocjalistycznych. Bo rozpijane, więzione i bite miśki po uwolnieniu i umieszczeniu ich w rezerwacie są wybite z rytmu, nie potrafią zadbać same o siebie, nie są zdolne do samodzielnego życia, zachowują się, zdaniem autora, równie nieporadnie, co ludzie, którzy pojawiają się w reportażach drugiej części - od Aten po Narwę, od Gori po Tiranę czy Londyn (ale w Londynie Polacy).

Opowieść o niedźwiednikach jest znakomita - autor wysłuchuje wszystkich stron, pisze drapieżnie i dobrze, jak się pisze reportaże w gazetach, wczuwa się też w bohaterów, czujesz, że nie boi się ludzi, z którymi rozmawia, ale też raczej nie opowiada się jednoznacznie po żadnej ze stron, pozwala czytelnikowi wybrać. Tradycje niedźwiednictwa w Bułgarii i wśród Cyganów są bogate i istniały od stuleci. Mieliśmy je także w Polsce (słynna kiedyś szkoła w Smorgoniach założona przez Karola Radziwiłła), ale niedźwiednictwa zakazano już w II Rzplitej. A bułgarskiemu kres położyły dopiero przepisy Unijne w ostatnich latach, więc można się było temu przyjrzeć n...