Lochy Watykanu

Lochy Watykanu (1914) to niewątpliwie najbardziej znana powieść Gide'a, głównie za sprawą kontrowersji, które wywołała: oskarżano ją o herezję i niemoralność, a jej autora odsądzano od czci i wiary. Materia utworu jest jednak dużo bardziej skomplikowana, niż chcieliby tego jego adwersarze. Lochy Watykanu to przede wszystkim błyskotliwa satyra na mieszczaństwo i religijne konwenanse, z dominującym wątkiem rzekomego spisku masonerii, polegającego na porwaniu i więzieniu papieża w tytułowych podziemiach stolicy apostolskiej. To także opowieść o Lafcadiu i dokonanym przez niego morderstwie przypadkowo spotkanego człowieka. To wreszcie przejaw formalnego nowatorstwa, zapowiedź powojennych eksperymentów powieściowych.