Adam Mickiewicz

Poeta, publicysta, wieszcz. Po ukończeniu szkoły powiatowej w Nowogródku studiował literaturę na Uniwersytecie Wileńskim, gdzie pobierał stypendium, zobowiązujące go do pracy nauczyciela. Był jednym z założycieli Towarzystwa Filomatów. W latach 1819-23 uczył historii, literatury i prawa w szkole powiatowej w Kownie. Pierwsze utwory Mickiewicza z czasów studenckich stanowiły kontynuację artystycznych i myślowych założeń oświecenia. Lata spędzone w Kownie były dla Mickiewicza okresem załamania psychicznego (rozczarowanie pracą w szkole, śmierć matki, ślub Maryli Wereszczakówny z hrabią Putkamerem), ale równocześnie okresem rozwoju talentu poetyckiego. W okresie młodzieńczym pisał utwory będące przeróbkami i przekładami z Woltera, np. powstały w 1817: Mieszko, książę Nowogródka (fragmenty wydano 1908 i 1925, całość 1948), pierwszy wydrukowany wiersz Zima miejska (Tygodnik Wileński 1818) wiersze o charakterze programowym, m.in.: Oda do młodości (powstała 1820 pt. Do młodości, krążyła w odpisach, pierwodruk 1827 w Polihymnii). Za manifest i początek romantyzmu polskiego uznano wydany 1822 tom 1 Poezji, zawierający głośne Ballady i romanse. 1823 ukazał się tom 2 Poezji, zawierający Grażynę oraz część II i IV Dziadów, a 1826 w Moskwie wyszły Sonety. Owocem podróży po Europie po opuszczeniu Rosji był tom 3 Poezji (1833). Powstanie listopadowe i jego upadek zainspirowało znane utwory, np. poemat Reduta Ordona. Opowiadanie adiutanta (1832, pierwodruk w Poezjach S. Garczyńskiego, Paryż 1833). W 1832 w Dreźnie powstała część III Dziadów (pierwodruk w tom 4 Poezji, Paryż 1832). Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832) kreśliły wizję posłannictwa Polski w dziejach (mesjanizm polski) oraz zadania emigracji. Twórczość poetycką Mickiewicza kończy w zasadzie wielki poemat epicki (epopeja narodowa) Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 we dwunastu księgach wierszem (pisany z przerwami 1833-1834, wydany tom 1-12 w Paryżu 1834). Późniejsze wiersze, wśród nich tzw. liryki lozańskie, powstałe 1839-1840, nie zostały opublikowane za życia pisarza.