Zeno Cosini recenzja

Powieść godna najwybitniejszych. Teraz, pisząc o niej z perspektywy czasu, na myśl (być może zupełnie błędnie) przychodzą mi i „Buddenbrookowie”, i galicyjsko-austriackie powieści J.Rotha z „Marszem Radetzky'ego” na czele, po niedawno odkrytą prozę Stefana Zweiga (Austria, I wojna), na „Niewinnych” Austriaka Brocha kończąc. Wszystko co je łączy to – co oczywiste – wspaniała opowieść społeczna, ze świetnie skomponowanymi bohaterami, rozterkami, „przygodami” z pogranicza namiętności i finansjery, jedynego w swym rodzaju otoczenia wypełnionego blichtrem i biedą, salonami i suterenami, gdzie jedynym światłem jest rachityczny płomień świecy. Automobile, podróże pociągami i telefony towarzyszą tu jazdom konnym, buduarom i protestowanym wekslom – wyjątkowa chwila w czasach świata, gdzie nowoczesność wtłaczała się do pałaców i na ulice miast.

„Cosiniego” czyta się wspaniale – jeśli wielbi się opowieści o akcji niespiesznej, humorystycznej (cudny wątek porzucania nikotynowego nałogu) i o zawiłych niekiedy rozważaniach o kłopotach serca. A przecież tytułowy Zeno to hipochondryk, mężczyzna irytujący, bo niezdecydowany (wystarczy spojrzeć na scenę „wyboru” przyszłej żony), nie wyróżniający się spośród mas innych mu podobnych, a jednocześnie łaknący poklasku (…i odwiedzający kozetkę psychoanalityka). Książka jest pamiętnikiem z wyobcowania egocentryka w świecie międzyludzkich związków (także tych na linii syn-ojciec) i uczuć płytkich mieszanych ze wzniosłymi.

Tłem jest Triest – jego magazyny, składy, biura i zatęchłe uliczki; port otwierający szansę ucieczki i bliskość państw, które niedługo skoczą sobie do gardeł (wojenne zagrożenie wieńczy powieść, zostawiając nas z poczuciem porażki, strachu i nadciągającej apokalipsy, ostatecznego upadku ludzkości). Wszystko to tworzy scenerię wyjątkową i pulsującą znaczeniami, a Svevo żongluje wszystkimi składnikami powieści sprawnie i wciąga, oj wciąga, po sam czubek głowy.

Polecam absolutnie (i polecam także tegoż „Jedno życie”).

Okładkę jak zwykle skroił obłędnie Łukasz Piskorek, wciągając nas w sam środek świata Zena C., zaś powieść przetłumaczyła równie świetnie Zofia Ernstowa.