Wrócę przed nocą. Reportaż o przemilczanym recenzja

" Świadkowie wydarzeń odchodzą, dzieje tej ziemi pogrążają się w bohaterskim micie utwierdzanym przez władze." (str.171)

Jest to bolesna prawda o wydarzeniach, które miały miejsce w Białorusi podczas II Wojny Światowej. Okupanci się zmieniali i od nich wiele zależało jak traktowano tamtejszą ludność. Działała też partyzantka, która czasami okazywała się gorsza i okrutniejsza od wroga.

Autor wspomina swoje dzieciństwo, beztroskie do pewnego momentu. Jego wyspiarską pasję, którą chciał zrealizować i do której długo się przygotowywał. A kiedy doszła do skutku okazała się wielkim rozczarowaniem i szybko się skończyła. Oddaje atmosferę tamtych czasów. Jego rodzice byli właścicielami ziemskimi. Byli dobrzy i życzliwi dla sąsiadów. Pomagali im w miarę swoich możliwości. Za to odpłacono im w okrutny sposób. W związku z niebezpieczeństwem, jakie im groziło, w porę ostrzeżeni opuścili dom rodzinny, który po czasie i tak spłonął. Udało im się wywinąć od śmierci, ale nie na długo.

Po jakimś czasie rodzeństwo dowiaduje się w jakich okolicznościach zginęła ich matka, a miesiąc później ojciec. Osamotnione dzieci czekały na sprzyjający moment by opuścić kraj i udać się do Polski. Dzieci wojny były dojrzalsze niż wskazywał na to ich wiek. To co widzieli, czego doświadczyli postarzało ich, a jednocześnie w jakiś sposób uodporniło ich w jakimś stopniu. Potrafili radzić sobie w trudnych sytuacjach, lecz ślady w ich psychice pozostały na zawsze. Wojna zmieniła ludzi. Niektórzy utracili ludzkie instynkty, stając się katami i oprawcami. Ludzie, którzy byli świadkami ich okrucieństwa nie reagowali, bo sami obawiali się o swoje życie.

Po pięćdziesięciu latach Autor wraca w rodzinne strony. Do podróży dojrzewał długo, bolesne wspomnienia przytłaczały go. Odwiedza ludzi, których przodkowie pomogli jego rodzinie, a także świadków tragedii matki. Pragnie odnaleźć szczątki rodziców i godnie ich pochować. Odwiedza znane z dzieciństwa miejsca, które bardzo się zmieniły lub zniknęły.

Jest to trudna lektura, wymagająca skupienia, poruszająca ludzkie sumienie i rodząca niedowierzanie, że ludzie potrafią być tak okrutni.