Polska demonologia ludowa. Wierzenia dawnych Słowian recenzja

Z punktu widzenia teologii demony nie są tylko ludzkim wyobrażeniem czy majakiem. Są to istoty duchowe, ale w hierarchii postawione dużo niżej niż bóstwa. Mogą przybierać przeróżne formy i kształty, mogą być kimkolwiek zechcą. Posiadają potężne moce, i wielki dar przekonywania. Wiara w demony przetrwała setki lat, niewiele w tej kwestii zdziałał również proces chrystianizacji Polski. Przyjmuje się, że zabobonna wiara w demony na ziemiach polskich nieprzerwanie trwała do lat 50 tych XX wieku.



Leonard Pełka był doktorem nauk humanistycznych, nauczycielem akademickim, oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Religioznawczego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Jego nauczycielem był wybitny profesor Bohdan Baranowski. Doktor Pełka zmarł w lutym 2020 r.
"Polska demonologia ludowa" pierwotnie została wydana w 1987 roku przez wydawnictwo Iskry.

"Polska Demonologia ludowa" to praca, w której Autor korzystał z badań terenowych przeprowadzonych przez Zakład Etnografii i Etnologii Uniwersytetu im. Marii Curie- Skłodowskiej. Badania te dotyczyły obszarów wiejskich znajdujących się na wschodzie Polski- region białostocki, lubelski i rzeszowski. Co ciekawsze jako źródło doskonałych informacji Pełce posłużyły tu również baśnie i legendy ludowe. A jako uzupełnienie wszelkich niedopowiedzeń także cytaty z prac profesora Baranowskiego.
Język jakim posługuje się autor jest bardzo sztywny i akademicki. Jest trudny i toporny, i ktoś kto liczy na lekką opowiastkę, może niestety się zawieść. Sama porównując pióro Leonarda Pełki do Bohdana Baranowskiego, liczyłam bardziej (tak po cichu i nieoficjalnie) na podobny styl. Baranowski umiał w fantastyczny sposób opowiadać, bardziej niż praca popularnonaukowa (sam wielokrotnie podkreślał taką wartość swojej literatury), jego styl pisarski przypominał klechdę. Była tam swojskość i potok przekazu, aczkolwiek bez gnuśności. Sam Pełka nie powtarza utartego schematu swojego mentora, stawia na język naukowy, na momentami bardzo nużące i ciężkie do przyjęcia słowa- dla zwykłego czytelnika.

Pomimo tego, Baranowski jest Autorem chętnie cytowanym przez Pełkę. Co zresztą nie dziwi, biorąc pod uwagę podobieństwo badanych zagadnień. I analogicznie do prac Baranowskiego, Pełka również stawia na relacje "naocznych" świadków. I każde przedstawienie tejże deskrypcji jest fenomenalne, a także wnosi bardzo cenną wartość merytoryczną do książki. Zdarza się powtarzalność w charakterystyce demonów, ponieważ Pełka analizuje ich pochodzenie pod różnym kątem.

W "Polskiej demonologii ludowej" jest także wiele ciekawostek, jak w Polsce zaczęły kształtować się wyobrażenia demoniczne na podłoży wierzeń słowiańskich i pod silnym ciążeniem procesów chrystianizacji. Pełka bardzo starał się przybliżyć wpływ kościoła na życie i obyczaje wszystkich warstw społecznych w epokach średniowieczu i odrodzeniu. Podobnie zresztą jak Baranowski uważał, że równie mocno na poglądy najniższych warstw społeczeństwa- chłopstwu, szkodzi zbytnie popularyzacja literatury jarmarcznej.

Jako demony zostały również zakwalifikowane duchy. A my, Polacy mamy ich kilka. Tak oto możemy pochwalić się miejscami nawiedzonymi, np. Szamotuły a w nich "Czarna Księzniczka", "Czarny pies" z Ogrodzieńca, "Dobra Pani" z Bobolic, "Szalony Baron" z Ryczewa. To nie wszystkie zjawy jakie pod lupę wziął Leonard Pełka.

Jest to pozycja warta przeczytania, szczególnie dla fanów opowieści o demonach, o wierzeniach dawnych Słowian, które poniekąd przetrwały do dziś dnia.