Pokolenie dżinsów recenzja

Nie jest to łatwa książka. Ta niedługa powieść powstała na kanwie prawdziwej historii, która nigdy nie powinna się wydarzyć. Opowiada o grupie młodych ludzi ze stolicy Gruzji, którzy byli tak umęczeni radzieckim reżimem, że postanowili za wszelką cenę uciec z kraju. Nie zdawali sobie sprawy z tego, że choć nie uda im się osiągnąć celu, przyjdzie im za to zapłacić życiem. To historia nieudanego porwania samolotu. To historia pseudo-procesu, którego wynik znano przed jego rozpoczęciem. To historia o tym jak nadal funkcjonuje „imperium zła”, którego centrum dowodzenia wciąż znajduje się na Kremlu. Najbardziej przytłaczająca w lekturze tej książki jest jednak świadomość, że to co wydarzyło się w 1983 roku, mimo upływu lat, nadal się dzieje.

Nic dziwnego, że zakazane dżinsy stały się przedmiotem pożądania i jednocześnie symbolem buntu wobec władzy. Młode pokolenie Gruzinów było spragnione wolności jak kania dżdżu. Ciężko dziś sobie to wyobrazić jak wielką wartość w tamtym czasie miały oryginalne amerykańskie dżinsy. I jak wielkie ryzyko wiązało się z ich posiadaniem.

Każda forma manifestacji sprzeciwu wobec miłościwie panującej władzy, była obarczona ryzykiem dotkliwych konsekwencji. Mocarstwo nie miało zbyt wiele dystansu do siebie, dlatego nawet dżinsowa kurtka mogła być uznana za prowokację. Nic dziwnego, że wielu „szczęśliwych” obywateli szukało najróżniejszych możliwości przedostania się „na zachód”.

„Jeśli ucieknie stąd kilka osób, to czy coś ubędzie takiemu imperium?
— Nie kilka, setki i tysiące dla nich nic nie znaczą, człowiek dla nich w ogóle nic nie znaczy…
— Tym bardziej.
— Ale oni są uprzedzeni do cudzych spektakli, lubią tylko spektakle wystawiane przez siebie. A zniewagi wam nie wybaczą.”

Czytając o akcji „odbicia” samolotu z rąk młodych porywaczy, towarzyszyła mi mieszanina smutku, przerażenia i obrzydzenia. Niestety nie mogę napisać, że odczuwałem również zaskoczenie. Zbyt dobrze pamiętam jak w 2004 roku Rosjanie odbijali z rąk terrorystów szkołę w Biesłanie. Nie mogę zapomnieć jak w 2002 roku akcja antyterrorystów w moskiewskim teatrze skończyła się śmiercią 173 osób, w tym 133 zakładników. Jaką wartość ma życie ludzkie pokazali również w akcji ratunkowej okrętu podwodnego Kursk w 2000 roku. Tragiczne przykłady można tu mnożyć, a to co wydarzyło się na lotnisku w Tbilisi w 1983 roku niestety wpisuje się w brutalny schemat:

Chciałbym uniknąć uderzania w zbyt patetyczne tony, odnoszę jednak wrażenie, że na wschodzie naprawdę niewiele się zmieniło przez te wszystkie lata. Korzeń zła tkwi gdzieś głębiej. Owszem, na zewnątrz doszło do znacznych przemian – dziś nikt nikomu nie broni noszenia dżinsów i wyjazdów „na zachód”. Jednak przeszłość wciąż może wrócić, jeśli nie osiągamy przemiany na poziomie duszy. Choroba może przez jakiś czas trawić nasze wnętrze bezobjawowo. Może się nawet wydawać, że to co najgorsze za nami, a wtedy (spodziewanie – niespodziewanie) następuje remisja. Czy nie to z przerażeniem teraz obserwujemy widząc płonący Mariupol? Choć zmieniły się formy komunikacji, to jednak pewne mechanizmy wciąż pozostają niezmienne:

Nieraz słyszymy, że ludzkiego życia nie można wycenić, ale czy tak w istocie jest? Wiemy, że w najmroczniejszych czasach kurs bywa wyjątkowo niski. Czasem może być to 30 srebrników, a kiedy indziej 3 ruble. Wierzę, że nikt nie uzna tego za spoiler opowiedzianej w „Pokoleniu dżinsów” historii, ponieważ od pierwszych stron wiemy, że nie możemy spodziewać się tu happy endu:

„Rodziców skazanych nie powiadomiono oficjalnie o wykonaniu wyroku, zasady władzy sowieckiej były bardziej perfidne i okrutne. Kilka dni po 3 października rodzinom skazanych dostarczono rachunki i zobowiązano ich do pokrycia kosztu kul, którymi zabito ich dzieci. Koszt jednej kuli wynosił trzy ruble, ale matka Gegi musiała zapłacić sześć rubli – również za tę, która nie wyleciała, albo wyleciała, ale kat po prostu nie trafił. Choć bardzo trudno w to uwierzyć, bo oni rzadko chybiali nie tylko z tak bliskiej odległości, ale też z daleka i tak było w całym sowieckim imperium. Natomiast tym, którzy wykonywali wyrok, za każdego zabitego więźnia dodawano czternaście rubli do miesięcznego wynagrodzenia. Jaką cenę miało życie człowieka tam, gdzie jego śmierć kosztowała czternaście rubli…”

Nie sądźcie jednak, że jest to powieść przesiąknięta jedynie złem i smutkiem. To również powieść o tym, że nawet w świecie gdzie kurs za ludzkie życie wynosi czternaście rubli, nic nie jest w stanie zabić prawdziwej miłości. Choć wszystkie znaki wskazują na triumf zła, to jednak moralne zwycięstwo zawsze znajduje się po stronie dobra. Dato Turaszwili nie przytłacza nas jedynie opisem tragizmu tej prawdziwej historii. Jest tu również wiele ciepła i pięknej miłości. Pierwszej miłości między dwojgiem młodych ludzi. Miłości między dziećmi i rodzicami. Miłości między przyjaciółmi. W końcu również miłości, która pochodzi od Boga.

Serdecznie polecam Wam tę książkę należącą do klasyki gruzińskiej literatury. Oby podobne historie jak ta, która stała się inspiracją dla tej powieści, nigdy się już nie wydarzały. Oby wszystkim nam wydarzała się taka szczerość wzajemnych uczuć i troski, którą zobaczycie u głównych bohaterów „Pokolenia dżinsów”.


PS. Zapraszam też na bloga: atypowy.com
oraz IG:@cien_mgly