Skreśleni: Odbieranie tytułów naukowych przez Schlesische Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau w latach 1933–1945 recenzja

W 2013 z inicjatywy Krzysztofa Ruchniewicza i Norberta Finzscha - historyków partnerskich uniwersytetów z Wrocławia i Kolonii (ten ostatni jest w Niemczech patronem dawnego niemieckiego uniwersytetu wrocławskiego im. Fryderyka Wilhelma), a także rektorów obu uczelni: Prof. Axela Freimutha i prof. Marka Bojarskiego, dokonano symbolicznego aktu przywrócenia tytułów doktorskich osobom, którym ów stopień naukowy w latach 1933-1945 odebrano na podstawie kryteriów rasistowskich i politycznych, wynikających z tzw. ustaw norymberskich. Takich osób na samym UWr było ponad 250. Pomysł wyszedł od młodego naukowca z Drezna, Kaia Kranicha, który wcześniej napisał pracę doktorską o Friedrich-Wilhelm-Universität zu Breslau w latach 1933-1945 i o jego uwikłaniu w ideologię nazistowską (Anpassung im Nationalsozialismus. Die Universität Breslau und die Aberkennung von Doktortiteln, 2012). Nie było takiej konieczności prawnej, ponieważ polski Uniwersytet Wrocławski nie jest formalnie związany ze swym poprzednikiem, rozwiązanym w 1945 roku. Tak samo prawnie wygląda to w Niemczech: uznaje się, że proces norymberski anulował decyzje nazistów, w związku z tym nie jest konieczne ani zwracanie tytułów, które odebrali naziści, ani też odbieranie nazistom przyznanych im w tym czasie wyróżnień honorowych (np. ok. 400 miast w Niemczech uznało Hitlera za honorowego obywatela). Chodzi więc o akt symboliczny - dodatkowe uznanie tych nazistowskich decyzji za niebyłe (null und nichtig) - którego celem jest przywrócenie godności osobom i tak już dawno zmarłym.

Książeczka powstała przy okazji konferencji, jaka odbyła się na UWr w 2013 roku i zawiera słowa wstępu wszystkich wyżej wymienionych osób, a także włodarzy miasta (prezydent Rafał Dutkiewicz) i regionu (Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Cezary Przybylski) oraz kilka przykładowych biogramów doktorów UWr, którym odebrano wtedy tytuł. Wybrano biogramy następujących postaci (w nawiasach autorzy biogramów):
Siegfried Fischer - psychiatra (Edyta Kotyńska), Arthur Guttmann - technik betonu i wynalazca (Mateusz Matuszyk), Paul Tillich - teolog ewangelicki (Mateusz Matuszyk), Abraham Albert Kahlberg - rabin i teolog żydowski (Kai Kranich) , Otto Landsberg - matematyk i ekonom (Anne Mareike Lisker), Hugo Steinthal - historyk i księgarz (Mateusz Matuszyk), Elfriede Danziger - lekarka (Kai Kranich). W publikacji nie zabrakło fotografii.

Pomysł tej akcji uważam za bardzo dobry i uważam, że to ma znaczenie, iż miała miejsce. Co do artykułów, to trzeba przyznać, że zarówno niemieccy autorzy biogramów, jak i rektor Freimuth, choć fizyk, mieli o wiele więcej do powiedzenia o historii i napisali swe teksty z większą dbałością zarówno o meritum, jak i aparat naukowy (przypisy, źródła archiwalne, dotarcie do ciekawych materiałów).
Publikacja została udostępniona w 2015 w wolnym dostępie w bibliotece cyfrowej UWr.