W ciemnej dolinie recenzja

Rodzina Galvinów początkowo zdawała się być przykładem idealnego domu, gdzie dzieci są zdolne, matka trzyma porządek, a ojciec ma prestiżową pracę. Długo starano się, by obrazek ten żył w oczach innych, nawet gdy wszystko zaczęło się walić, a gdy pozory były już niemożliwe, wszystko posypało się całkowicie. Schizofrenia braci, przemoc fizyczna, psychiczna i seksualna, zaopatrzenie w synów przy ignorowaniu potrzeb córek, samobójstwo i morderstwo... Galvinowie okazali się tak dalecy od początkowo kreowanego wrażenia, jak to tylko możliwe.

Robert Kolker opisał losy rodziny, gdzie od zawsze działo się źle, ale początkowo przymykano oczy na wszelkie odstępstwa od normy. Przemoc była tłumaczona, emocje trywializowane, a pierwsze objawy choroby ignorowane. Od dziecka chłopcy sprawiali problemy, podczas gdy dziewczynki miały być ciche i pomocne, a choć brzmi to jak typowy objaw patriarchatu drugiej połowy XX wieku, to w tym przypadku przyniosło jedynie więcej cierpienia. Wiedza odnośnie psychiatrii nie była na tyle rozwinięta, by przynieść Galvinom pomoc, a wraz z chorymi na schizofrenię synami, chorowała cała rodzina.

Gdyby Robert Kolker skupił się jedynie na niecodziennym przypadku schizofrenii, gdzie aż tyle osób w jednej rodzinie na nią cierpi; gdyby Robert Kolker skupił się jedynie na rozpadzie umiarkowanie szczęśliwej rodziny — obraz ten nie byłby pełen. Tymczasem „W ciemnej dolinie“ to również zapis ewolucji psychiatrii i psychoterapii w XX wieku. Źródło wiedzy odnośnie zmian, jakie zachodziły, a do których między innymi Galvinowie się przyczynili.

I wszystko byłoby wspaniale, gdyby książka ta nie była przykładem tego, jak nadmiar informacji zaburza dobry reportaż. Autor ewidentnie nie potrafił wybrać wagi faktów — kolejne teorie odnośnie zdrowia psychicznego czy funkcjonowania mózgu zajmują tyle samo miejsca co opis wyposażenia domu — co wydłuża tekst i miesza. W dodatku zdecydował się na fabularyzowanie, czego akurat ja w literaturze faktu nie lubię. Nie mniej trudno mi sobie wyobrazić, by ktoś poza Robertem Kolkerem pokusił się (dawniej, teraz, w przyszłości) o tak wnikliwe przedstawienie rodziny Galvinów czy ewolucji badań nad schizofrenią. Aż nie sposób nie docenić tej książki.


przekł. Jan Dzierzgowski