Drzwi do piekła recenzja

"Blagierka II tuliła do siebie ten zakrwawiony ludzki strzępek z miłością, w której zawierały się także duma i czułość. Patrzyłam na tę scenę z uczuciem, że znalazłam się w nowym obszarze rzeczywistości. I nagle pojęłam, że wszystko w moim życiu było oszustwem, że ominęło mnie coś najistotniejszego co może spotkać kobietę. Dlaczego uznałam, że najważniejszy jest mężczyzna? Dlaczego tego mężczyzny posłuchałam? Wmówił mi, że macierzyństwo jest nie dla mnie, że nie dam sobie rady.
Stojąc tak obok blagierki II, zrozumiałam, że przegrałam swoje życie, wyznaczając w nim fałszywe hierarchie. Gdybym wiedziała o tym wcześniej, być może nie byłoby mnie tu teraz"*.

"Tu teraz" to więzienie dla kobiet, do którego Daria Tarnowska-Konieczna, pisarka, trafiła na 12 lat za zastrzelenie swojego męża, Edwarda. Po latach piekła małżeńskiego, które stworzyli sobie wspólnie, Daria trafia do drugiego piekła, w którym spędza długie 6 lat przeżywając wiele różnego upokorzenia, zanim wyrobi sobie jako bibliotekarka pozycję swoistego "konfensjonału" dla więźniarek, które obdarzają ją szczególnego rodzaju zaufaniem, zwierzając się z najbardziej bolesnych doświadczeń życiowych. Dzięki radom, jakie otrzymuje od więziennej psycholog, Izy, Daria skutecznie broni się przed psychiczną i fizyczną przemocą ze strony najbardziej agresywnej więźniarki, Agaty, o której człowieczeństwo z czasem postanawia walczyć.

"Drzwi do piekła" to pierwsza książka przedstawiająca brutalny świat, jakim jest więzienie. Świat pełen negatywnych emocji, w którym walczy się o hegemonię i o przetrwanie, a także o godność. W tym świecie, złym, z przemocą jednych więźniarek wobec drugich na porządku dziennym, jest jednak również, jak się okazuje, miejsce na uczucia innego rodzaju, a także na czułość, stanowiącą naturalną ludzką potrzebę.

Nurowska w pewnym stopniu szokuje opisami, szczególnie scen erotycznych, ale z jednym wyjątkiem, dotyczącym szczególnie drastycznego opisu zoofilii, nie zniesmaczają one czytelnika, chociaż ja nie uważam, by taki realizm był konieczny dla wczucia się w traumatyczne przeżycia bohaterki.

Narracja prowadzona jest na dwu poziomach, z których jeden to czas bieżącej rzeczywistości więziennej, a drugi to retrospekcja, w której poznajemy całe zawiłe życie Darii sprzed więzienia: jej dzieciństwo pozbawione rodziców, lata spędzone z babcią na Białorusi, na prawosławnej plebani, studia w Warszawie i pierwsze próby literackie, za których sprawą poznała Edwarda, małżeństwo oparte na jej podziwie dla męża - do momentu dowiedzenia się, kim on jest naprawdę, i grę erotyczną, którą sama zapoczątkowała, nie przewidując jej fatalnych dla siebie skutków.

Daria, uzależniona całkowicie od męża, kierująca się w życiu wyłącznie jego radami, jest zupełnie pozbawiona własnej woli i gdy ten odchodzi do innej kobiety, jej życie traci sens; ale gdy wyłania się szansa na odnowienie ich związku, Daria przypadkowo dowiaduje się, jak dwulicową szują jest jej mąż i to doprowadza ją do drastycznego i nieodwracalnego kroku.

W więzieniu Daria poznaje Izę, psycholog więzienną, której wygląd i osobowość fascynują ją ogromnie. To pewnego rodzaju przyjaźń z nią pomaga jej przetrwać w więziennych warunkach. Stosunek jej do Izy ulega zmianie w momencie wyjścia z więzienia, gdy ta oświadcza Darii, że ma nie szukać kontaktu z nią po wyjściu na wolność. Kobieta jest brutalna, ale wie, co robi. Daria po wyjściu na wolność musi ułożyć sobie życie na nowo i odciąć się od obu przeszłości: tej więziennej i tej wcześniejszej. A nie zrobi tego, gdy będzie szukać w niej oparcia.

"Drzwi do piekła" to powieść o tym, że życie bywa brutalne bardziej, niż możemy sobie wyobrazić, a także o skomplikowanej psychice ludzkiej, o tym, jak nie radzimy sobie z życiem, jak w nim się gubimy, jak nie jesteśmy odporni na ciosy zadawane nam przez los i przez innych ludzi, co w konsekwencji może doprowadzić nas nawet do więzienia, które bywa piekłem, ale również czyśćcem; wychodzi się z niego bądź zdeprawowanym i psychicznie poobijanym, bądź twardszym, ze szczerą chęcią odmienienia swojego życia i nadania mu właściwego, jeżeli to jeszcze jest możliwe, biegu. To książka niejednoznaczna, wzbudzająca emocje negatywne i pozytywne, która pobudza do pogłębionej refleksji nad wyborami życiowymi.

Mnie, jako chrześcijance, po jej przeczytaniu nasuwa się jedna, zasadnicza myśl. Gdy nie budujemy swego życia na wartościach chrześcijańskich, gdy nie szukamy pomocy u Boga, lecz próbujemy sami sobie radzić z problemami, nasze życie może stać się koszmarem. I tego właśnie doświadczyła Daria, która wychowana w duchu wiary prawosławnej, odeszła daleko od niej, nie szukając w niej siły do budowania i realizowania swej osobowości.

Mam pełną świadomość, że nie wszyscy ten pogląd podzielają, ale dla mnie jest to oczywiste jak dwa razy dwa.



---
* Maria Nurowska, "Drzwi do piekła", wyd. Znak, 2012, str. 231-232.