Wysepka recenzja

"Wysepka" jest popularną i wielokrotnie nagradzaną powieścią Andrei Levy – brytyjskiej pisarki jamajskiego pochodzenia. Opowiada o okołowojennych losach czwórki bohaterów, którzy w 1948 roku spotykają się w jednym z londyńskich domów, by się przekonać, że walka o pokój i równość jeszcze się nie skończyła – trwa do dziś.

"Wysepka" jest drugą częścią serii wydawniczej zatytułowanej Piąta strona świata, w ramach której wydawnictwo Albatros prezentuje czytelnikom książki pokazujące nieznane oblicza naszej historii. Książki te przełamują powszechnie znaną narrację historyczną i zwracają uwagę na aspekty, które są pomijane w powszechnej świadomości.

Akcja powieści rozgrywa się w czasie II wojny światowej oraz krótko po niej. O swoich przeżyciach każdy z czwórki bohaterów (Quennie, Hortense, Gilbert i Bernard) opowiada własnym głosem. Wojna dotknęła każdego z nich w inny sposób. Bernard i Quennie są Brytyjczykami, którzy przetrwali naloty niemieckich bombowców na Londyn. Wkrótce po tym doświadczeniu Bernard postanawia zaciągnąć się do RAF-u. Kiedy wojna się kończy, z różnych przyczyn mężczyzna nie wraca do domu, a Quennie, nie wiedząc, co się dzieje z jej mężem, wynajmuje pokoje jamajskim imigrantom.

Wśród nich jest Gilbert i Hortense – młode małżeństwo, które chce ułożyć sobie powojenne życie w kraju macierzystym – Wielkiej Brytanii. Wyobrażają sobie, że Londyn jest rajem na ziemi, pełnym możliwości, dopóki nie zderzą się z brutalną rzeczywistością. Jako osoby ciemnoskóre muszą mierzyć się z dyskryminacją na każdym kroku. Gilbert doświadczył tego już w czasie wojny, kiedy, podobnie jak Bernard, służył w brytyjskim lotnictwie. A jeszcze mocniej tuż po wojnie, zwłaszcza ze strony amerykańskich żołnierzy stacjonujących na wyspie.

"Wysepka" pokazuje, jaka ogromna przepaść istniała pomiędzy Wielką Brytanią, a jej dawnymi koloniami. Ten kontrast ujawniał się w tym, że Jamajczycy wiedzieli o kraju macierzystym wszystko, a Brytyjczycy nawet nie potrafili określić, gdzie leży Jamajka. Kwestie polityczne poruszono również w kontekście obecności Brytyjczyków w Indiach. Uważano, że kiedy Anglicy znikną z Indii, kraj pogrąży się w chaosie.

Andrea Levy w "Wysepce" po mistrzowsku nakreśliła swoich bohaterów. Pokazała, jakich sposobów używają Anglicy, gdy nie chcą być postrzegani jako naród uprzedzony wobec kolorowych. A są pełni nietolerancji i poczucia wyższości. Ciekawie została napisana postać Hortense, której wydaje się, że skoro zdobyła wykształcenie, to może zadzierać nosa. Dopóki mieszkała na Jamajce, cieszyła się szacunkiem. W Londynie szybko się przekonała, że ze względu na kolor skóry nie ma szans na zdobycie takiej pracy, o jakiej marzyła.

Quennie to z kolei jedyna postać pozbawiona uprzedzeń rasowych. Przyjdzie jej jednak zapłacić za to ogromną cenę. Ostatecznie nawet ona będzie musiała poddać się otoczeniu, w którym wszyscy gardzą czarnoskórymi.

"Wysepka" zwraca uwagę na pewną dwulicowość. Choć mężczyźni w II wojnie światowej walczą z faszystami o pokój, równość i brak podziałów, to na własnym podwórku nie sprzeciwiają się dyskryminacji ciemnoskórych. Odmawiają szacunku osobom różniącym się od nich tylko kolorem skóry. Dobitnie wyraża to Gilbert, zwracając się do Bernarda:

Uwagę zwraca odświeżona wersja graficzna książki, spójna dla całej serii. Biorąc pod uwagę wartości czysto literackie, muszę przyznać, że Wysepka to jedna z lepszych książek, jakie miałam okazję przeczytać w ostatnim czasie. To historia o zderzeniu się marzeń z rzeczywistością, opowiedziana lekko i z humorem. To opowieść o tym, jak krzywdzące są uprzedzenia rasowe.

Powieść mówi o nieznanym mi wcześniej aspekcie II wojny światowej. Przywołuje słowa Winstona Churchilla, które zwykle odnosimy do zasług polskich lotników w Wielkiej Brytanii: „Nigdy w dziejach ludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak nielicznym” – słowa, które w rzeczywistości kierowane były do wszystkich pilotów zaangażowanych w działania wojenne po brytyjskiej stronie.

Serdecznie polecam tę niezwykłą lekturę.