Świerczewski. Śmierć i kult bożyszcza komunizmu recenzja

W ostatnich latach w Bieszczadach sporo się zmieniło, choć sięgam pamięcią zaledwie początków nowego millenium, gdy region ten mienił się w moich oczach skansenem PRLu. Prawie w każdej miejscowości wciąż wisiało godło z orłem bez korony, zaparkowane były rozpadające się rosyjskie samochody terenowe, pensjonaty nie za bardzo kusiły przenikającym wszystkie kąty zapachem dymu i nazewnictwem nawiązującym do minionego ustroju, nie wspominając o licznych pomnikach wystawionych przed 1989 rokiem. Jednym z efektów wprowadzenia w 2016 roku ustawy dekomunizacyjnej, było rozebranie w Jabłonkach pomnika generała pułkownika Armii Czerwonej, działacza komunistycznego Karola Świerczewskiego. Miejsce to stanowiło fenomen pośród atrakcji turystycznych w Polsce. Wspomniany pomnik otaczał parking dla autokarów wycieczkowych i szereg straganów z pamiątkami. Jak wielu odwiedzających zastanowiło się nad charakterem miejsca, które odwiedzali? Kim był człowiek, którego wizerunek został uwieczniony na monumencie?

Krzysztof Potaczała zdecydował się odpowiedzieć na te pytania, przybliżyć biografię Karola Świerczewskiego wraz z otaczającymi ją legendami i mitami. We wszystkich swoich reportażach dotyczących regionu Bieszczadów, autor wykazuje się nieprzeciętną dociekliwością w wywiadach ze świadkami i w podobny sposób, z ogromną szczegółowością, starannie opracował najnowszą książkę. Opowieść o życiu Świerczewskiego, podparta faktami wraz z bibliografią, przeplata się z relacjami świadków okoliczności jego nagłej śmierci koło Jabłonek. Potaczała zaskakuje, począwszy od wczesnego dzieciństwa kiedy to Karol przedwcześnie zakończył edukację i rozpoczął pracę na warszawskiej Woli, przez wyjazd w głąb Rosji po wybuchu I wojny światowej, zmianę nazwiska na polsko brzmiące, wstąpienie do armii bolszewickiej, a później do Armii Czerwonej. Autor celnie i bezpośrednio rozprawia się z kultem wynikającym z komunistycznej propagandy. Co więcej, nie pominął nawet motywu prawdopodobnego wykorzystania sylwetki Świerczewskiego, biorącego udział w hiszpańskiej wojnie domowej, przez pisarza Ernesta Hemingwaya w „Komu bije dzwon”.

Jestem wdzięczna Krzysztofowi Potaczale za podjęcie próby odczarowania bieszczadzkiego pomnika, pod którym każdy musiał mieć pamiątkowe zdjęcie. Mam nadzieję, że z biegiem czasu, książka ta trafi do szerokiego grona odbiorców.