Medaliony recenzja

W ramach nauczycielskich powtórek przedmaturalnych przypominałam sobie ostatnio Medaliony. I zastanawiałam się, czy w ogóle coś tu pisać na temat książki, która nie potrzebuje żadnych opinii czy recenzji. Ale z drugiej strony – jak taką właśnie książkę pozostawić bez słowa komentarza?

Medaliony są wynikiem doświadczeń autorki, które zyskała podczas pracy w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Są to autentyczne portrety ludzi dotkniętych okrucieństwem wojny. Portrety nagrobne, biorąc pod uwagę tytuł tego zbioru ośmiu opowiadań. Każde z nich ma swojego głównego bohatera czy bohaterkę – oraz szereg bohaterów związanych z tą główną postacią. W gruncie rzeczy Medaliony opowiadają o tragicznym losie milionów ludzkich istnień.

Jest więc profesor Spanner zawiadujący produkcją mydła z ludzkiego tłuszczu – i stosy trupów, z których tłuszcz ten (oraz inne „przydatne materiały” pozyskiwano).

Jest kobieta po Pawiaku i Ravensbrück, która osiągnęła dno samotności, bo nic nie wie o losie dzieci i męża.

Jest kobieta cmentarna, która wprawdzie współczuje bardzo Żydom (To także przecież ludzie, więc ich człowiek żałuje), ale jednocześnie stwierdza, że to lepiej, gdy ich Niemcy wyniszczą, bo Oni nas nienawidzą gorzej niż Niemców…

Jest młoda jeszcze kobieta, której udało się uciec z transportu, ale ranna nie mogła się oddalić z miejsca ucieczki (to dopiero paradoks!) i po kilku dniach poprosiła o śmierć.

Jest Dwojra Zielona, która straciła oko w wyniku sylwestrowo-noworocznej zabawy Niemców i która sama wyrywała sobie złote zęby, by je sprzedać i mieć pieniądze na chleb.

Jest Żydówka z polskimi papierami opowiadająca o wizie – łące pod lasem, na której w październiku przez kilka dni stały więźniarki różnej narodowości i tak się dokonywała naturalna selekcja.

Jest Michał P. pracujący przy grzebaniu trupów po zagazowaniu, który pewnego dnia zobaczył zwłoki swoich najbliższych – i zapragnął umrzeć, ale był za mocny, więc musiał dalej żyć i pracować.

I są dzieci, które w oświęcimskim obozie bawią się w palenie Żydów.

Nie musimy sobie wyobrażać tego bestialstwa ani ogromu cierpienia, ponieważ one rzeczywiście się zdarzyły. Mimo upływu lat wciąż trudno w nie uwierzyć, jak i w motywację tych, którzy to wszystko zaplanowali, opracowali i przeprowadzili. Świadomie, ideologicznie, solidnie, jak należy. Surowa narracja Medalionów – bez upiększania i łagodzenia – jest najwłaściwsza, by pokazać, jak realizowano to wielkie przedsięwzięcie. Ta wstrząsająca lektura o zniszczeniu człowieka i człowieczeństwa wciąż każe pytać ze zdumieniem, czy to naprawdę ludzie ludziom zgotowali ten los?