Rasputin. Czy istnieje ktokolwiek, kto o nim nie słyszał? Jego postać już za życia wzbudzała wiele kontrowersji, była podstawą plotek, później obrosła licznymi legendami.
Douglas Smith skrupulatnie zabrał się do napisania najbardziej rzetelnej biografii Rasputina, jaka znajduje się na rynku. Reaserch, który musiał wykonać, był dodatkowo utrudniony przez zawirowania historyczne, które w ciągu ostatnich stu lat nawiedziły Rosję. I dokonał tego. Popełnił książkę. Bardzo dobrą monografię historyczną.
Książka jest kompletna. Jej główną osią jest tytułowy Rasputin. Jednak mimo to monografia rozbudowana o szeroki kontekst społeczno-kulturowy carskiej Rosji. Bo jak zrozumieć tak wielką niechęć do tej postaci bez wyjaśnienia, w jaki sposób myślało ówczesne społeczeństwo? Douglas Smith podchodzi do tego całościowo. Lektura pozwoli zrozumieć nie tylko kim był i czego dokonał Rasputin, ale także umożliwi zrozumienie postępowania cara, jego rodziny, ich znajomych i krewnych wraz z notablami oraz stosunek całego społeczeństwa. Mnogość materiałów, cytatów i plotek przytoczonych, a następnie obalonych lub potwierdzonych popartymi przez dowody argumentami, sprawia, że lektura pozostawia mało miejsca na niedopowiedzenia i własne domysły. Autor skrupulatnie trzyma się zachowania ciągłości przyczynowo-skutkowej. Monografia omawia całe życie Rasputina, wszystkie pozostałe postaci są dobrze scharakteryzowane i, co ważne, ich biografie nie zajmują większości miejsca na stronach, są dokładnie tak długie, jak wymaga tego historia, gdyż to nie o nich szczegółowo traktuje książka, jednocześnie nie są potraktowane po macoszemu.
Styl, którym operuje Smith, jest wystarczająco lekki, aby książka nie stała się typową pracą naukową, jej czytanie może sprawić przyjemność, szczególną osobom bardzo zainteresowanym tematem. Autor unika fachowej nomenklatury, język jest barwny, nie wprowadza chaosu zdaniami złożonymi wielokrotnie.
Wady? Wielkość dzieła. Prawie tysiąc stron. Jednak uważam, że każda próba odchudzenia spowodowałaby, że pozycja przestałaby być kompletna. Mnogość cytatów, dokumentów i materiałów użytych do napisania tej książki wymaga użycia odpowiednio dużej liczby przypisów i rozbudowuje bibliografię.
Czy warto? Z pewnością. Jeżeli interesuje was Rasputin, carska Rosja, ostatni Romanowie lub po prostu historia. Albo, jeśli chcecie zobaczyć, jak powinna wyglądać dobrze napisana monografia historyczna.