Pod klątwą. Społeczny portet pogromu kieleckiego. Tom 1 recenzja

Wydana w 2018 r. przez Wydawnictwo Czarna Owca książka Joanny Tokarskiej-Bakir dotyczy jednego z tragicznych wydarzeń które rozegrały się w powojennej Polsce, tj. pogromu w Kielcach z lipca 1946 r. . Co warto wskazać, omawiana publikacja została zrecenzowana przez Szymona Rudnickiego, Marcina Kulę, Jana T. Grossa i Michaela Steinlaufa.

Należy podkreślić, że praca Joanny Tokarskiej-Bakir jest podzielona na dwa tomy, w drugim zostały przedstawione materiały źródłowe. Autorka wykonała imponującą kwerendę korzystając m.in., z zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Żydowskiego Instytutu Historycznego i z książek\artykułów autorstwa Anny Bikont, Michaela Checinskiego czy Augusta Grabskiego.

Książka jest podzielona na 16-ście rozdziałów. Dzięki tytanicznej pracy autorki, o czym świadczy wielkość pierwszego tomu- 760 stron (!!) możemy dowiedzieć się:

- o swoistym „promowaniu” kłamstwa na temat tzw. żydowskich mordów rytualnych,

- życiorysów ofiar, świadków i oprawców, zbrodni z 4 lipca 1946 r.,

- jak zachowywali się niektórzy przedstawiciele kleru katolickiego wobec ocalałych z Zagłady,

- o powojennym antysemityzmie w powojennej Polsce; którego oprawcami byli m.in., tzw. żołnierze wyklęci. Osobnym zagadnieniem były obawy niektórych Polaków o konieczność zwrotu Żydom ich własności.-„Pogromy były reakcją Polaków na panoszenie się Żydów” – nazwie rzeczy po imieniu kielecka nauczycielka czterdzieści lat po pogromie. Wcześniej określenia tego NSZ-owskie pismo „Szczerbiec” użyło do opisania „hajdamackiego pasożyta”, czyli Ukraińców ze wsi Wierzchowiny, wymordowanych przez NSZ.

- ważną pozycją w książce jest przeanalizowanie życiorysów funkcjonariuszy policji bezpieczeństwa i milicji obywatelskiej, którzy byli wówczas w Kielcach. Niektórzy z nich podczas II wojny światowej byli w lewicowych jak i prawicowych formacjach partyzanckich.

- autorka wskazuje też na różne fałszywe interpretacje pogromu, jak np. „żydowska prowokacja” czy „prowokacja ubecka”. Joanna Tokarska-Bakir spokojnie i rzeczowo się z nimi rozprawia, przedstawiając źródła tych fałszerstw.

Podsumowując, książka Pod klątwą jest niezwykle ważną pozycją poświęconą największemu w powojennej Europie pogromowi Żydów. Jednocześnie należy przybliżyć fragment opinii Bożeny Szaynok, która wskazała na pewne mankamenty zawarte w omawianej książce:

.

Cytaty pochodzą z zrecenzowanej książki i artykułu Bożeny Szaynok: B. Szaynok, Wokół nowej książki o pogromie Żydów w Kielcach, Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), 662-667.

Dodam od siebie, że książka Joanny Tokarskiej-Bakir przyczyniła się do rozpoczęcia prac na książką, która okaże się na kilka miesięcy.