Wojna Stalina recenzja

Amerykański historyk stawia w tej potężnej książce dosyć kontrowersyjną tezę, oto II Wojna Światowa nazywana wojną Hitlera, była bardziej wojną Stalina. Chociażby dlatego, że toczyła się również w Azji, gdzie Hitler był nieobecny, że zaczęła się w 1931 r. od ataku Japończyków na Mandżurię gdy Hitler nie doszedł jeszcze do władzy, a skończyła we wrześniu 1945 r. gdy niemiecki dyktator nie żył już od paru miesięcy. Poza tym bezpośrednią przyczyną wojny w Europie był pakt Ribbentrop-Mołotow.

Pisze autor, że strategiczne cele Sowietów sformułowane przez Lenina, pozostały niezmienne i za rządów Stalina: eksport rewolucji na cały świat, w praktyce oznaczało to ekspansję terytorialną i dominację Kremla nad sąsiednimi państwami. Pokazuje McMeekin, że Stalin osiągnął swój cel, wystarczy porównać mapy świata przed wojną i po wojnie.

Bardzo ciekawie opisany jest czas między sierpniem 1939 r. a czerwcem 1941 r. wtedy Niemcy i Sowieci ściśle współpracowali ze sobą, a obaj dyktatorzy jak gangsterzy rozdzielali sfery wpływów i najeżdżali kolejne kraje i terytoria, Sowieci zajęli m.in. Litwę, Łotwę, Estonię oraz część Polski. Ciekawy jest tu przypadek Finlandii, która nie ugięła się przed sowieckim szantażem i toczyła udaną wojnę obronną z przeważającymi siłami wroga na tyle długo, że na wiosnę 1940 r. zachodni Alianci poważnie rozważali wypowiedzenie wojny Sowietom i bombardowanie pól naftowych w Baku, chodziło o odcięcie Hitlera od dostaw ropy. Na szczęście Stalin wyczuł pismo nosem i zawarł z Finlandią upokarzający pokój w marcu 1940 r.

Po ataku Niemiec na ZSRR Amerykanie od razu zaoferowali Sowietom wielką pomoc, znaną pod nazwą 'Lend-Lease', nie domagając się niczego w zamian; olbrzymie dostawy amerykańskiego sprzętu, surowców i żywności dla Sowietów nie łączyły się z żadnymi warunkami politycznymi czy militarnymi, bardzo to było naiwne. Zupełnie inaczej postępowali Amerykanie z Wlk. Brytanią, która musiała płacić za ich pomoc; z tego powodu imperium brytyjskie de facto zbankrutowało. Poraża naiwność Roosevelta, który wyglądał na zahipnotyzowanego Stalinem i w Teheranie de facto oddał Polskę Sowietom, a mógł się z nimi targować, bo jak pokazuje McMeekin pomoc Ameryki była czynnikiem rozstrzygającym, który zdecydował o zwycięstwie Sowietów.

Ciekawa i kontrowersyjna jest opinia autora na temat inwazji aliantów we Francji, Stalin nalegał na nią, próbując powstrzymać postępy kampanii włoskiej i nie chcąc inwazji na Bałkanach Miał ku temu ważne powody: chciał jak najdłużej oddalić wojska zachodnie od Europy Środkowej, co mu się zresztą udało – cały region wpadł w łapy Sowietów. Widać tu dalekowzroczność sowieckiego tyrana, a Amerykanie znowu byli naiwni jak dzieci. Churchill rozumiał tę grę i usiłował coś robić, ale wtedy już był bankrutem na smyczy Amerykanów.

Myślałem sobie, przed lekturą tej książki, że wielcy politycy to tęgie umysły podejmujący wybitne decyzje, nie, to zwykli, czasami bardzo naiwni ludzie ulegający emocjom i robiący kolosalne błędy.

Książka jest trochę przegadana, za dużo w niej szczegółów technicznych na temat amerykańskiej pomocy dla ZSRR, ale to ważne dzieło pozwalające spojrzeć inaczej na historię II wojny światowej i uwolnić się od skutków wieloletniej sowieckiej propagandy.

Z drugiej strony to bardzo smutna lektura, zwłaszcza gdy się czyta jak to w wyniku naiwności Roosevelta, Polska została oddana w łapy Sowietów na prawie pół wieku, historia naprawdę mogła potoczyć się inaczej.

Swoistym chichotem historii jest fakt, że po 50 latach naiwna polityka Gorbaczowa i Jelcyna doprowadziła do bezkrwawego odzyskania niepodległości Polski i innych państw Europy Środkowej; usiłuje ten trend odwrócić teraz Putin, ale bez 'Lend-Lease' raczej mu się nie uda.