Krzywym pługiem recenzja

Powieść Itamara Vieiry Juniora, pisarza, naukowca, urzędnika rządowej agencji odpowiadającej za przeprowadzenie reformy rolnej w Brazylii, przenosi nas do brazylijskiej hacjendy Água Negra, zamieszkanej przez potomków zniewolonych w epoce kolonialnej Afrykańczyków. Główne bohaterki, a zarazem narratorki „Krzywym pługiem” to dwie siostry, córki poważanego w społeczności uzdrowiciela. Bibianę i młodszą od niej o rok Belonizję poznajemy jako małe dziewczynki, które wiedzione dziecięcą ciekawością i niefrasobliwością sięgają po znaleziony w walizce babki nóż. Wypadek, któremu ulega jedna z nich, determinuje losy ich obu. Odtąd muszą mówić jednym głosem, „od teraz jedna ma być odbiciem drugiej”.

„Krzywym pługiem” to powieść o niezwykłej sile siostrzanej więzi i dorastaniu „pośród wierzeń ojca i babci (później także i matki). Dewocjonalia, korzenne syropy, modły, wieczornice, wstępujący w ich ciała nieziemscy”. Śledząc losy sióstr, obserwując jak dojrzewają, zakładają rodziny, odkrywamy problemy z którymi na co dzień zmagają się one, ich najbliżsi i wszyscy mieszkańcy hacjendy; bieda, zniewolenie, przemoc, życie podporządkowane bezlitosnemu klimatowi i władzy mężczyzn. Poznajemy historię, religię, kulturę i obyczaje mieszkańców Água Negra.

Itamar Vieira Junior stworzył poruszającą opowieść o dziejowej niesprawiedliwości, nierówności społecznej, o przekazywanej z pokolenia na pokolenie niemocy, bezradności wobec zastanej rzeczywistości i braku nadziei na zmiany. Jednocześnie pokazał, że silne rodzinne więzi i wspierająca się wspólnota, pozwalają przetrwać najtrudniejsze życiowe momenty. W powieści brazylijskiego pisarza nie brakuje odważnych kobiet, które mimo niesprzyjających okoliczności gotowe są wziąć odpowiedzialność nie tylko za swój los.

Choć akcja „Krzywym pługiem” osadzona została w konkretnym miejscu, niesie bardzo uniwersalny przekaz. Ta do głębi poruszająca emocjonalnie historia skłania do wielu refleksji nad ludzką kondycją.

Powieść nagrodzona została m.in. prestiżową w Brazylii nagrodą Prêmio Jabuti oraz portugalską Prèmio Leya.

Przełożył Eliasz Chmiel