Zaprzaniec recenzja

Rudnik nad Sanem to niewielkie miasteczko położone niedaleko Lublina, w którym została osadzona akcja książki „Zaprzaniec”. Okazuje się, że pozornie spokojna miejscowość skrywa swoje sekrety, o czym przekonują się Adam Szmyt i Aneta Brudka.

Adam Szmyt nadal pozostaje w zawieszeniu po sprawie opisanej w „Szlamie”, ale też próbuje złapać równowagę psychiczną po wydarzeniach, które poznaliśmy w „Maszynie losu”. Podobnie jest z Anetą Brudką, która także została usunięta z szeregów policji po ostatniej sprawie, a teraz opiekuje się chorą matką. Pewnego dnia widzi na jej telefonie sms-a wysłanego z nieznanego numeru, a informującego, że zaginął Stanisław Wraga, wujek Anety i ukochany kuzyn jej mamy. Wyrusza więc do Rudnika, by dowiedzieć się, o co chodzi. Nie wie, że za nią podąża ktoś, kto nie ma wobec niej dobrych zamiarów.

To trzecia książka pana Andrzeja Mathiasza z serii, której głównym bohaterem jest prokurator Adam Szmyt. Każda z nich stanowi osobną kryminalną historię, poprowadzoną od początku do końca. Łącznikiem jest jedynie postać głównego bohatera. Można zatem czytać ją oddzielnie, niezależnie od wcześniejszych tomów, chociaż chcąc poznać przyczynę zawieszenia prokuratora i policjantki w ich pracy, trzeba zacząć od początku. W trakcie poznawania najnowszych ich przygód autor nawiązuje czasami do wcześniejszych wydarzeń w formie wspomnień z przeszłości, a pewien wątek jest konsekwencją minionych przeżyć i odzywa się teraz, stanowiąc zagrożenie.

Ja miałam okazję poznać jedynie „Maszynę losu”, która pokazała mi możliwości twórcze autora i jego umiejętności pisarskie. Zauważyłam, że z jego kryminałami jest tak, jak z kulą śnieżną toczącą się po zboczu. Z początku rozpęd jest bardzo mały, niemal powolny, ale im dalej, tym wszystko toczy się szybciej. Czasami czułam lekką dezorientację, gdyż nie od razu jakaś scena jest wyjaśniona i nie wiadomo o co w niej chodzi, jakie to miejsce, co to za osoby, i o czym jest rozmowa itp. To wyjaśnia się w trakcie dalszego czytania, jednak te pierwsze akapity są mało klarowne, ale do tego można się przyzwyczaić i wówczas wydarzenia bardziej absorbują uwagę. Poza tym brakowało oznaczenia zdań, która nie należą do opisów, ani dialogów, a reprezentują myśli jakieś osoby. Wystarczyło ująć taki zwrot w cudzysłów i byłoby znacznie lepiej dla czytelnika.

Nie od razu zatem powieść wciąga i nijak nie współgra ze stwierdzeniem, jakie pojawia się w fabule, że „kryminał musi złapać za gardło i nie puszczać do końca”. U mnie tak nie było, chociaż pierwsza scena nieco mnie zmroziła, ale potem, gdy wydało się o co chodzi, napięcie spadło. Ponownie się pojawiło, gdy Adam Szmyt i Aneta Brudka łączą siły, a wówczas akcja przyspiesza, coraz więcej się dzieje, tworzy się odpowiednia, tajemnicza atmosfera i wyłaniają się pytania, na które odpowiedzi otrzymujemy w finałowych rozdziałach.

„Zaprzaniec” jest kryminałem, który nie ma typowego układu i przebiegu zdarzeń skupiającego się wyłącznie na podążaniu za odkrywanymi śladami. Są w nim też dołożone wątki obyczajowe, egzystencjalne dotyczące prowincjonalnego środowiska, a nawet psychologiczne, co razem tworzy klimatyczny nastrój i napięcie. Fabuła ma dwie przestrzenie czasowe, gdyż pojawiające się tropy i poznawane informacje zabierają nas w przeszłość, do lat powojennych, a konkretnie do 1949 roku.

Z pewnością pan Andrzej Mathras jest pisarzem, który ma swój niepowtarzalny styl, ale też oryginalne pomysły na kryminalne zagadki, na których rozwiązanie musimy zawsze trochę poczekać. Potrafi skutecznie zaplątać wątki, pokazywać tylko te fakty, które powinniśmy w danym momencie zobaczyć i poznać, by za chwilę stwierdzić, że jednak zostaliśmy wprowadzeni w błąd.

Jeżeli zatem lubicie takie klimaty i kilkuwątkowy kryminał z klimatem małomiasteczkowej mentalności i wplecionymi różnymi gatunkami literackimi, to z pewnością będziecie usatysfakcjonowani lekturą tej powieści.

Książkę przeczytałam w ramach współpracy z wydawnictwem NOVAE RES