Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia recenzja

"Każdy ma tu swoją pamięć. Każdy ma swoją historię" mówi jeden z bohaterów książki Witolda Szabłowskiego "Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia".
Ten reportaż już od samej idei jego powstania był "wbrew" - w kontrze do naszej narodowej narracji jeśli chodzi o Wołyń. Gdy mówimy o wydarzeniach z 1943 roku pojawiają się takie słowa jak: rzeź, ludobójstwo, morze krwi, bestialstwo, dzieci nabijane na widły, głowy rozłupywane siekierami.
Autor zaś postanowił opowiedzieć zupełnie inną historię, która nie jest zaprzeczeniem tych okrutnych letnich dni i śmierci ok. 60 tys. ofiar ale uzupełnia ten mroczny czas malutkimi ognikami dobra, ludzkiej odwagi i życzliwości.

"Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia" to opowieść o Ukraińcach którzy z narażeniem życia swojego i swoich najbliższych ratowali polskich sąsiadów przed atakami band walczących o wolne państwo. Walczących z zaciekłością, skrywaną przez lata niechęcią do Polaków których byli w ich oczach okupantami żyjącymi na ich ziemi. Autor dociera do nielicznych żyjących świadków tamtych wydarzeń, rozmawia z ich dziećmi i wnukami szukając odpowiedzi na pytanie dlaczego jedni mordowali a inni pomagali ostrzegając Polaków przed atakiem, przechowując ich w swoich domach czy dostarczając jedzenie ukrytym w lasach sąsiadom.

To wstrząsające relacje, które poruszają tym bardziej że autor niezwykle wnikliwie bada losy swoich bohaterów. To opowieść o ludziach a nie liczby, słupki i statystyki w których najczęściej ujmuje się te wydarzenia.
Witold Szabłowski jednak nie odtwarza tylko minionych zdarzeń. Stara się szukać odpowiedzi na nurtującego go pytania: często z powodzeniem ale jeszcze częściej z poczuciem porażki. Czas zabiera ostatnich świadków, pamięć ludzka się zaciera a większość woli nie wracać do wydarzeń sprzed dziesięcioleci.

Ujmuje język autora, miejscami wręcz poetycki, porusza jego osobiste zaangażowanie jednak mnie osobiście niezwykle raziła forma tej opowieści. Historie które opowiada przeplatają się ze sobą i dopiero czytelnik musi złożyć je w jedną całość. Nie ukrywam że to było niezwykle trudne. Czasami łapałam się na tym że nie wiem czyje dalsze losy opisuje autor i musiałam wracać pamięcią do wcześniejszych stronic.

Niemniej to książka warta uwagi, dająca do myślenia skłaniająca również do rachunku sumienia nas Polaków. Bo nic nie jest tylko białe lub tylko czarne.

Polecam Wam tę pozycję.