Żywego ducha recenzja

To ostatnia książka Pilcha, pamiętam, że jej ukazaniu towarzyszyła dość duża promocja: mogliśmy poczytać kilka wywiadów z autorem, ukazały się też niezłe recenzje w czasopismach. Ale ja już dawno nauczyłem się ograniczonego zaufania do krytyków literackich. Siadłem więc do lektury z mam nadzieję, czystym umysłem.

Pomysł książki jest taki, że autor i narrator, jeden z niewielu ocalałych z wielkiej apokalipsy, w której zniknęli ludzie, ale ostały się miasta, rzeczy, mury, błąka się po Warszawie, pomieszkuje sam w hotelu, wchodzi do opustoszałych i otwartych sklepów, mieszkań, i filozofuje, gada, marudzi na potęgę. Jak to u późnego Pilcha forma jest płynna, mocno niewyraźna fabuła przeplatana jest wtrętami z życia osobistego.

Sporo tam o starości, sypiącym się zdrowiu i przeraźliwej samotności autora. Sporo też wspomnień z fascynacji płcią piękną: „byłem erotomanem, uganiałem się za spódniczkami, i ma się rozumieć jako człowiek żonaty nie byłem w stanie ani wytrwać w wierności, ani – rzecz doprawdy mała – powściągnąć fatalnego zwyczaju namolnego gapienia się na przechodzące laski.”

Zdarzają się fajne pilchowe bon-moty: „Prawda jest taka, że w pewnym wieku intensywne są wyłącznie zaparcia.” albo „Człowiek zawsze czuje się młodszy od samego siebie. Z wyjątkiem tych osobników, którzy zawsze i wszędzie czują się starsi od samych siebie i w związku z tym mają się za mędrców.”, ale niewiele ich.

Największy mój problem z tą książką jest taki, że wszystko to jest szalenie egocentryczne, pisze Pilch tylko o sobie (pewnie wynika to z jego wielkiej samotności), zupełnie epizodycznie pojawiają się w książce inne osoby. To w gruncie rzeczy esej na temat „JA i upadek świata”. Egocentryzm Pilcha zaczyna dosyć szybko irytować i nużyć. O poziomie książeczki najlepiej świadczy to, że najciekawszy fragmentem jest spis lektur autora z dużymi cytatami. Ledwo doczytałem do końca.

Powiecie, że łatwo kopać leżącego, bo gdy Pilch pisał tę książkę, to był samotny i schorowany, ale mam do tego wspaniałego pisarza zbyt wiele szacunku, by stosować wobec niego taryfę ulgową.