Teleny recenzja

„Grzech to jedyna rzecz, dla której warto żyć.“


„Teleny“ (lub „Teleny, or the Reverse of the Medal“) to powieść pornograficzna (częściej nazywana erotyczną, choć nie oddaje to w pełni zawartości), której autor nie jest znany, ale przypisywana jest Oscarowi Wilde'owi. Pierwszy raz wydana w 1893 roku (dwa lata przed aresztowaniem pisarza za kontakty homoseksualne) od razu zyskała miano skandalu. Nic dziwnego skoro ocieka cielesnością. Wypełniona jest opisami zbliżeń, bolesnego pragnienia cudzego ciała czy wydzielin. Bywa brutalna czy niesmaczna, a jednak napisana została pięknym językiem, w jakim wszystko elektryzuje od uczuć. Bo w świecie namiętności obecne są również silne połączenia dusz, miłość oraz codzienne lęki i niepewności.

Opisana w niej historia to coś więcej niż romans Camille Des Grieux i Rene Teleny, pragnienie ciała drugiego mężczyzny, lęk przed własną orientacją, opinią innych czy możliwą boską karą. Odbite zostają brudy drugiej połowy dziewiętnastej wieku, ale też piękno uczuć. Za homoseksualność może czekać kara, ale wielu gotowych jest podjąć ryzyko, czy to dla cielesnych doznań, czy w imię miłości. W rzeczywistość natomiast wkrada się nadprzyrodzone, pewnego rodzaju telepatia, która ma tylko podkreślić, jak blisko mogą być dwie osoby od chwili, gdy oczy pierwszy raz się spotykają.

Choć Wilde podkreśla wagę uczuć, to jednak w centrum znajduje się cielesność. Opisana bardzo dosadnie. Bez subtelności, bez „smaku“ czy lęku przed tym, jak zareaguje czytelnik na wzmiankę o wzwodzie, gwałcie czy orgiach. Może odpychać, może się nie podobać, ale jak napisał autor — „Nie ma książek moralnych lub niemoralnych. Są książki albo dobrze napisane, albo źle, to wszystko“ — a „Teleny“ moim zdaniem zaliczają się do powieści bardzo dobrych.

Chciałam przeczytać w formie ciekawostki — jako że dotychczas twórczość Wilde'a bez wyjątku przemówiła do mojego serca — tymczasem zauroczyła mnie, a jej brud wywołał fascynację. Jasne, pewne opisy z dzisiejszej perspektywy mogą być pozbawione sensu (dawna a aktualna wiedza o ciele to przepaść), ale nie ujmuje to powieści. Natomiast świadomość czasów, w których powstała i które odbija (homoerotyzm był wówczas w Anglii karany, a przecież książka została pierwszy raz wydana w Londynie), dodaje wiele. Gdyby tylko jakieś wydawnictwo zadbało o nowe wydanie, w dokładniejszym przekładzie, z przypisami i wprowadzeniem lepszym niż to Johna McRae... Wtedy byłabym w pełni zadowolona!

Jeśli zdecydujecie się przeze mnie przeczytać — umywam ręce. Ale też będę zachwycona!


przekł. Andrzej Selerowicz, aktywista społeczności homoseksualnej z lat osiemdziesiątych