Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości recenzja

"Wierzę w historię... W sąd historii... Czarnobyl się nie skończył, on się dopiero zaczyna..."*

Swietłana Aleksijewicz stworzyła reportaż utkany z emocji, z dramatów kilkudziesięciu rozmówców. Ich opowieści są krzykiem pokolenia skazanego na strach i powolną śmierć. Autorka wysłuchała relacji osób pochodzących z różnych warstw społecznych, w różnym wieku, o różnych poglądach: od dzieci, przez kobiety, które musiały pochować mężów, Likwidatorów, fizyków, po staruszków z ewakuowanych wsi. Znalazło się nawet miejsce na wypowiedź zagorzałego obrońcy komunizmu.
Przekaz jest bardziej sugestywny dzięki użytej formie monologów, niczym nieprzerwanych przez Autorkę. Dzięki temu zabiegowi całość czyta się niczym spowiedź.

Jakie wnioski można wywieść z lektury? Uderzające zaufanie ludzi do komunistycznych władz. Propaganda wpajała wszystkim przekonanie, że pokojowy atom jest w pełni bezpieczny, więc nic złego nie może się stać. Dodatkowo utrzymywano, że Radzieckie elektrownie należą do najbezpieczniejszych na świecie.

Nie można mieć pretensji do zwykłych ludzi, którzy nie mieli pojęcia co to jest promieniowanie, w związku z czym szli na pewną śmierć. Zaskakująca jest brawura Likwidatorów, którzy pracowali na skażonym terenie bez jakichkolwiek zabezpieczeń. Oczywiście nie mamy prawa oceniać postępowania tych ludzi, jednak zachowanie niektórych - wybaczcie mi te słowa - ociera się o głupotę. I nie chodzi mi o mężczyzn, którzy byli wysyłani do strefy. W tamtych czasach z rozkazami się nie polemizowało. Raczej mam na myśli postępowanie niektórych kobiet - zwłaszcza relacja z samego początku mnie bardzo poruszyła i wywołała we mnie wielki sprzeciw.

Kolejna sprawa - kolejny raz przekonujemy się, że władza komunistyczna nie liczy się z człowiekiem. Tuszowanie całej sprawy, wysyłanie ludzi na pewną śmierć, brak odzieży ochronnej, aplikowanie wódki jako antidotum na promieniowanie. Można by wymieniać w nieskończoność. Jeśli ktoś okazywał strach - był traktowany jako prowokator. Strefa przy elektrowni została ewakuowana, jednak większość radioaktywnej chmury poszła na Białoruś - tam, aby nie siać paniki, nie zrobiono zbyt wiele, aby ratować obywateli.

Jak twierdzi jeden z rozmówców Autorki - Czarnobyl wyleczył ludzi z komunizmu. Zdarzenie to stało się cezurą - według niektórych najważniejszym wydarzeniem XX wieku.

Czarnobyl nie skończył się po wybuchu i uprzątnięciu terenu - jeszcze wiele lat później ludzie z tamtych terenów doświadczali ostracyzmu społecznego. Bano się napromieniowania, choroby. Ten dzień - 26 kwietnia 1986 - zapoczątkował piekło zarówno dla ludzi, ale i dla zwierząt. Tylko staruszki się dziwiły, że słońce świeci jak dawniej, ptaszki ćwierkają, cóż więc się zmieniło. A zmienił się świat i zmieniła się - miejmy nadzieję - świadomość.


*Swietłana Aleksijewicz, Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012, s. 253.