Odrzania recenzja

Książka Rokity od razu mnie pochłonęła, może dlatego, że traktuje o moim regionie: Dolnym Śląsku. Z tym że z czasem początkowe dobre wrażenie nieco osłabło, bo rzecz jest chaotyczna i za dużo w niej autora, za mało regionu; z drugiej strony dociera pan Rokita do bardzo ciekawych osób zajmujących się historią tych ziem. Dla mnie jest to przede wszystkim zbiór ciekawostek o Ziemiach Zachodnich (dalej ZZ).

I tak powojenny status ZZ był mocno niejasny, w Traktacie Poczdamskim zapisano, że „powinny znaleźć się pod administracją państwa polskiego”, bardzo mętne sformułowanie. Ciągle istniało niebezpieczeństwo, że Sowieci mogą ZZ przehandlować za neutralność zjednoczonych Niemiec. Rację mieli więc ci, którzy traktowali pobyt na owych ziemiach tymczasowo. Sytuacja zmieniła się dopiero po układzie z RFN z 1970 r., a potem po zjednoczeniu Niemiec w 1990 r.

Dalej, większość osadników na ZZ pochodziła nie z Kresów tylko z Polski środkowej i Wielkopolski (np. we Wrocławiu 70-75%).

I jeszcze, w ramach budowania mitu o naszej odwiecznej obecności na ZZ uczyłem się o bitwie pod Cedynią. A historyk, pan Migdalski twierdzi: „Bitwy pod Cedynią, jak pokazują najnowsze badania, nie było. Ona żyje dziś tylko w podręcznikach.” Dalej pięknie mówi pan Migdalski: „Jeśli historyk wczesnego średniowiecza twierdzi, że coś wie na pewno, to kłamie, choć niekoniecznie robi to świadomie.”

I jeszcze, polskie władze opieszale odbudowywały ZZ po wojnie, nie inwestowano tu w infrastrukturę, problemem był tymczasowy status tych terenów. Za to miasta na ZZ służyły jako rezerwuar materiałów budowlanych. Z mojego Wrocławia (z innych miast też) wywieziono olbrzymią ilość cegieł na odbudowę Warszawy, i tak po wojnie: „Wrocław staje się coraz brzydszy, a gdy w 1956 roku rozbiórka miasta spowalnia, Wrocław jest bardziej zniszczony, niż był w 1945 roku.”

Z drugiej strony zgadzam się z autorem, że odbudowa tych ziem, ich integracja z resztą kraju jest naszym wielkim sukcesem. To teraz bogaty, dynamiczny, tętniący życiem region. Wyrosły pokolenia Odrzan: ludzi, którzy uważają te ziemie za swoje. Ale wielu z Wiślanii (czyli reszty kraju) wciąż traktuje ZZ podejrzliwie: na przykład po wojnie zwieziono do warszawskich muzeów tysiące dzieł sztuki z ZZ, ich zwrot idzie bardzo powolnie i opornie. Także finansowanie odbudowy zabytków na ZZ wygląda bardzo słabo na tle reszty kraju, mimo że w tym regionie znajduje się olbrzymia ilość obiektów wymagających renowacji (zespół klasztorny w Lubiążu!).

Jak już wspomniałem, książka Rokity jest takim zbiorem subiektywnych impresji na temat ZZ, przypomina w tym trochę węgierski cykl Krzysztofa Vargi (Czardasz z mangalicą, etc.) jednak trochę Rokicie do Vargi brakuje. Niemniej dobrze, że pisze się książki o ZZ, innym przykładem jest 'Poniemieckie' Karoliny Kuszyk, te ziemie na nie zasługują, wiele tu jeszcze jest do odkrycia i do opisania.