Jesień średniowiecza recenzja

Świetna książka, o czym mogę stwierdzić po raz trzeci. Pierwszy raz czytałam ją w ramach spisu lektur, potem do magisterki, no obiecałam sobie, że jeszcze do niej wrócę. Więc dotrzymałam danego sobie słowa z 2002 roku. Bo trzeba być słownym. Tym razem słuchałam jako audiobook w, jak zwykle, świetnym wykonaniu pana Ksawerego Jasieńskiego, który w takich książkach doskonale się sprawdza.
Przy trzeciej lekturze tej książki znalazłam w niej nowe rzeczy i po raz kolejny byłam zachwycona. Nawet nie da się tak konkretnie powiedzieć co zachwyca, ale zachwyca. Całe święta jej słuchałam, z gości uciekłam tak prędko jak się dało, bo książka wciąga. Zwracałam uwagę na ciągi myślowe autora. Weźmy na przykład rozdział o miłości platonicznej. Autor wyciąga przykłady z literatury, z kronik, a następnie wysnuwa swoje własne wnioski, takie, jakich nikt przed nim nie wysnuł, ażeby czytelnik nagle stwierdził zdumiony, że faktycznie, to ma sens.
Podobnie było z rozważaniami nad religią, myśleniem średniowiecznym itd. Po pierwsze erudycja, po drugie samodzielne wnioski, po przecie traktowanie opisywanej epoki z szacunkiem, a ludzi wtedy żyjących nie jako dziwolągów na kolanach. Co wynika z książki Huizingi? Że średniowiecze było epoką zestawień i sprzeczności, że było w niej miejsce na modlitwę i zabawę i że wiele wniosków należy wysnuwać na podstawie tego, co zaginęło. Tam jest w rozdziale o sztuce świeckiej i duchowej. Huizinga twierdzi, że na podstawie źródeł można wnioskować, że tworzono np. zdobne proporce, które się nie zachowały.
Mnie i inny wniosek się nasunął po słuchaniu tej książki, a mianowicie
że polskie źródła średniowieczne są uboższe niż te zachodnioeuropejskie, opisane przez Huizingę. Gdy ktoś spojrzy w antologię polskiej literatury średniowiecznej 'Toć jest dziwne a nowe', to nie ma w niej ani poezji dworskiej, ani utworów krytykujących kobiety itd. Ale pomyślałam, że to niemożliwe, żeby myślenie ludzi nad Wisłą odbiegało od myślenia w Holandii, tak kiedyś jak i teraz. I myślę, że wnioski Huizingi są prawdziwe również w naszej literaturze. Pewnie nie zapisywano tego. Zresztą, przecież wówczas jeszcze królowała łacina.... Ale Kochanowski nie wziął się z kosmosu. Więc to musiała być prawda.
Drugi wniosek z lektury to zdumienie nad współczesnością. Myślimy sobie, że jesteśmy wyżej niż mentalność średniowiecza. A przecież wiele nurtów opisywanych przez Huizingę, np. kaznodzieje, zachwyt ludzi ciekawymi zjawiskami, czy nurt mistyczny, np. książka Tomasza à Kempis są wciąż żywe i popularne...