Książka, którą czytelnik bierze do ręki, nie jest przewodnikiem turystycznym, ale i wbrew tytułowi nie jest informatorem o polskich cmentarzach wojennych na Nowogródczyźnie i Grodzieńszczyźnie. To książka o naszej historii, o losach ziemi, o której mówią jej mieszkańcy myśmy zostali tutaj, u siebie, ale to Polska od nas odeszła. Odeszła od stron rodzinnych Tadeusza Kościuszki i Adama Mickiewicza, Elizy Orzeszkowej i dziesiątków tysięcy patriotów, nie z własnej woli, ale z wyroków nieubłaganej wielkiej polityki. Mimo nieustannego znaczenia drogi do wolności przelewaną przez pokolenia krwią, cierpieniami, wywózkami, terrorem i zniewoleniem.