Zerwać okowy iluzji. Moje spotkanie z myślą Freuda i Marksa

Erich Fromm (1900-1980) to amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego, uznawany za jednego z najwybitniejszych humanistów XX wieku, twórca psychoanalizy humanistycznej. Autor kilkudziesięciu książek. Zerwać okowy iluzji jest swoistą, krytyczną autobiografią intelektualną autora, przy czym nie unika on tutaj nawet wielu wątków prywatnych, od dziecinnych fascynacji począwszy. Jednak to nie lektury proroczych pism Izajasza, Amosa, Ozeasza, czy żydowskich myślicieli jak Anton Nobel czy Salman Baruch Rabinkow najbardziej ukształtowały Fromma. Przełomem w jego myśleniu stały się pisma z jednej strony Zygmunta Freuda, a z drugiej Karola Marksa, przy czym trzeba pamiętać, że Fromm cenił myśl Marksa, natomiast wszelkie późniejsze losy jego spuścizny – czyli leninizm, stalinizm, totalitarne reżimy – napawały Fromma autentycznym oburzeniem połączonym z obrzydzeniem. Jeśli chodzi o myśli Freuda to autor bywał przerażony w jaki sposób można je uprościć i skomercjalizować do postaci leżanki, na której przeciętny przedstawiciel klasy średniej będzie odreagowywał swoje rzeczywiste bądź urojone kompleksy. Pamiętajmy przy tym, że Fromm uznawany jest faktycznie za jednego z największych humanistów XX wieku – warto wiedzieć z jakich źródeł intelektualnych czerpał!