Uwaga

" Przede wszystkim muszę powiedzieć, dlaczego pisałem dziennik. Wiele jest Bprzyczyn, dla jakich pisze się dziennik: żeby zanotować fakty, które uważa się.za ważne? żeby się zwierzyć, wyładować, wyspowiadać; pod wpływem owego instynktu oszczędności, który niekiedy sugeruje pisarzom wykorzystanie nawet okruszyn ich życia, żeby móc wydać jeszcze jedną książkę; z powodu próżności i zadowolenia z samego siebie. Natomiast ten dziennik powstał po to, by na jego podstawie napisać później powieść: to znaczy jako zbiór materiałów do zamierzonej powieści. Ponieważ jednak mógłby ktoś izapytać, dlaczego nie. napisałem po prostu powieści, nie poprzedzając jej dziennikiem, nie będzie chyba całkiem bezużyteczne, jeśli opowiem o wydarzeniach i refleksjach, które skłoniły mnie do napisania dziennika pierwej niż powię- ści, Przede wszystkim więc przeszłość napełniała mnie wstydem. Ów wstyd byłby zrozumiały, gdyby w mojej przeszłości istniało coś obiektywnie wstydliwego; ale tak nie było: w mojej przeszłości nie był o--nic, czego musiałbym się wstydzić; to znaczy ,'nie było żadnego' czynu, którego pragnąłbym nie popełnić i który zarazem rodziłby we mnie poczucie winy. Jednym słowem, Wstydziłem się, ale -»me wiedziałem dlaczego."