Prawo rzymskie przestało istnieć..." To zdanie z tytułu noweli Louisa Aragona oraz wiersza Mieczysława Jastruna odnosi się do czasów hitlerowskiego terroru, gdy panowało nieludzkie prawo niemieckiego okupanta. W konfrontacji z nim prawo rzymskie jawi się jako symbol prawa ludzkiego i sprawiedliwego. Szkice Marka Kuryłowicza (profesora prawa rzymskiego) osnute są wokół wybranych utworów obu pisarzy. Prawo rzymskie staje się w nich metaforą etyki uniwersalnej, podstawą łacińskiej i europejskiej kultury społecznej i prawnej.