Śmiech życia i śmierci

Wprowadzenie
Lektura z „instrukcją obsługi”
Od Augustynka do Rubinsztajna – ludzie śmiechu

Część pierwsza
O śmiechu zupełnie poważnie

Śmiech w perspektywie fizjologicznej i społeczno-kulturowej
Śmiech a doświadczenia graniczne
Wspólnoty śmiechu
Typologia śmiechu w czasach kryzysu
Jak to na wojence ładnie i zabawnie

Część druga
Śmiech ofiar, oprawców i gapiów

Okupacja
Preludium, czyli śmiech przedwojenny
Teatrzyki okupowanej Warszawy
Ruch oporu z (u)śmiechem
Folklor uliczny i kawały
Ludzie śmiechu
Przykłady (relacje, świadectwa, wspomnienia)
Przykład 1. Kazimierz Krukowski o ostatnich komicznych rewiach przedwojennej Warszawy
Przykład 2. Mira Zimińska-Sygietyńska o byciu „radosną osobą” podczas obrony Warszawy
Przykład 3. Eryk Lipiński o stołecznej obronie przeciwlotniczej
Przykład 4. Szymon Kobyliński o pierwszych spotkaniach z okupantami w Mścisku pod Wołominem
Przykład 5. Antoni Marianowicz o wydarzeniach we wrześniu 1939 r.
Przykład 6. Aleksander Kamiński o satyrze ulicznej
Przykład 7. Marian Ruth Buczkowski o satyrze ulicznej
Przykład 8. Adam Grzymała-Siedlecki o transporcie do Pawiaka
Przykład 9. Stanisław Pigoń o przygodzie więźnia
Przykład 10. Adolf Gawalewicz o wydarzeniach w więzieniu przy Montelupich w 1940 r.
Przykład 11. Adam Grzymała-Siedlecki o transporcie do KL Majdanek
Przykład 12. Władka Meed o życiu za murem getta
Przykład 13. Adina Blady-Szwajgier o karuzeli przy getcie warszawskim
Przykład 14. Józefa Grzymkowska-Kleindienst o tajnych kompletach w Lidzie
Przykład 15. Eryk Lipiński o przejazdach kolejką
Przykład 16. Marian Walentynowicz o karykaturach
Przykład 17. Marian Walentynowicz o kawale kursantów
Przykład 18. Włada Majewska o występach dla lotników w RAF
Przykład 19. Stanisław Tomaszewski o satyrycznej prasie konspiracyjnej
Przykład 20. Stanisław Tomaszewski o kawale ulicznym
Przykład 21. Anna Jachnina o twórczości satyrycznej
Przykład 22. Wanda Kurkiewiczowa o „żydowskim teatrze” i walce byków w warszawskim więzieniu na Montelupich w 1943 r.
Przykład 23. Mira Zimińska-Sygietyńska o występach podczas powstania warszawskiego
Przykład 24. Hanna Zborowska z Kobuszewskich o żartach w obozie przejściowym w Pruszkowie w 1944 r.

Getto

Broadway pośrodku cmentarza
Urzędnicy i funkcjonariusze w satyrze
Ubaw, filmiarze i karuzela
Krzywe zwierciadło przedsionka Zagłady
Ludzie śmiechu
Przykłady (relacje, świadectwa, wspomnienia)
Przykład 25. Jakub Poznański o występach artystycznych
Przykład 26. Antoni Marianowicz o twórczości satyrycznej
Przykład 27. Antoni Marianowicz o szopce satyrycznej
Przykład 28. Władysław Szpilman o kłanianiu się
Przykład 29. Władysław Szpilman o wartownikach
Przykład 30. Władysław Szpilman o zabawie esesmanów
Przykład 31. Marek Edelman o zabawie hitlerowców i gapiach
Przykład 32. Antoni Szymanowski o zabawach hitlerowców i junaków
Przykład 33. Antoni Marianowicz o filmiarzach
Przykład 34. Antoni Marianowicz o Rubinsztajnie
Przykład 35. Władysław Szpilman o Rubinsztajnie
Przykład 36. Jerzy Jurandot o Rubinsztajnie
Przykład 37. Adina Blady-Szwajger o świetlicy w szpitalu dla dzieci
Przykład 38. Antoni Marianowicz o koncercie w sierocińcu Janusza Korczaka
Przykład 39. Komiczny list Janusza Korczaka do Adama Czerniakowa
Przykład 40. Jerzy Jurandot o Umschlagplatz
Przykład 41. Antoni Marianowicz o ucieczce z getta

Obóz koncentracyjny

Dodatkowa kromka chleba
Komiczne wątki w obozowej działalności kulturalnej
Odważny śmiech lagrowego oporu
Ludzie śmiechu
Przykłady (relacje, świadectwa, wspomnienia)
Przykład 42. Ks. Wojciech Gajdus o przybyciu do KL Oranienburg-Sachsenhausen
Przykład 43. Kazimierz Tymiński o przybyciu do KL Auschwitz
Przykład 44. Andrzej Stanisławski o funkcjonariuszach KL Majdanek
Przykład 45. Kazimierz Tymiński o przeglądzie więźniów w KL Auschwitz
Przykład 46. Czesław Ostańkowicz o izbie muzułmanów w KL Auschwitz
Przykład 47. Kazimierz Tymiński o przeładunku ziemniaków w KL Auschwitz
Przykład 48. Józef Kondyś o karach w Buchenwald LA III
Przykład 49. Ks. Wojciech Gajdus o strażnikach w KL Stutthof
Przykład 50. Ks. Wojciech Gajdus o parodii pogrzebu w KL Stutthof
Przykład 51. Ks. Wojciech Gajdus o funkcjonariuszach KL Oranienburg-Sachsenhausen
Przykład 52. Ks. Wojciech Gajdus o strażniku KL Oranienburg-Sachsenhausen
Przykład 53. Adolf Gawalewicz o kawale pielęgniarza w KL Auschwitz
Przykład 54. Andrzej Stanisławski o występach w KL Majdanek
Przykład 55. Michał Maksymilian Borwicz o piosenkach w KZ Janowska
Przykład 56. Adolf Gawalewicz o piosenkach w KL Auschwitz
Przykład 57. Czesław Ostańkowicz o piosenkach w KL Auschwitz
Przykład 58. Teodor Musioł o występach w KL Dachau
Przykład 59. Józef Seweryn o występach w KL Auschwitz
Przykład 60. Ks. Wojciech Gajdus o więźniarskich audycjach
Przykład 61. Bożena Krzywobłocka o dzieciach w KL Auschwitz
Przykład 62. Anna Jachnina o Wigilii w KL Auschwitz
Przykład 63. Zygmunt Zonik o opowieściach Jana Olszyńskiego („Jasia Aptekorza”) w KL Auschwitz
Przykład 64. Stanisław Grzesiuk o śmiechu w KL Gusen
Przykład 65. August Kowalczyk o uśmiechniętym esesmanie w KL Auschwitz

Część trzecia
Okupacyjna twórczość komiczna (artystyczna, uliczna, więźniarska)

Przykład 66. Marian Hemar, Ten wąsik
Przykład 67. Anna Jachnina, Siekiera, motyka
Przykład 68. N.N., Wilk i świnia. Bajka Niekrasickiego
Przykład 69. N.N., Okupacyjne fraszki
Przykład 70. Tadeusz Hollender, Uśmiech Warszawy
Przykład 71. Tadeusz Hollender, Bajka
Przykład 72. Tadeusz Hollender, Blaski Guberni (fragmenty)
Przykład 73. Irena Bobowska, ***
Przykład 74. Władysław Broniewski, Rozmowa z historią
Przykład 75. Marian Hemar, Kawał i morał
Przykład 76. Marian Hemar, Pamiętaj o tym wnuku, że dziadzio był w Tobruku
Przykład 77. N.N., Jadą dzieci, jadą drogą
Przykład 78. Szlojme Elbojm (?), Wszystkie żonki
Przykład 79. Władysław Szlengel, Pamiętają o mnie. Piosenka Majera Mlińczyka
Przykład 80. Władysław Szlengel (?), Szopka (fragmenty)
Przykład 81. Władysław Szlengel (?), Raz kupiłem sobie sak
Przykład 82. Jerzy Jurandot (?), Gmina Żydowska. Szafa gra
Przykład 83. Anatol Pomeranc, Komitet domowy
Przykład 84. Henryk Nowogródzki, Józef Leon Fels, Sylwetki znakomitych mężów Służby Porządkowej (fragmenty)
Przykład 85. N.N., Kuplety więzienne
Przykład 86. B.Bigielman, O.B.W. Numery-numerki
Przykład 87. Czesław Miłosz, Campo di Fiori
Przykład 88. Janusz Korczak, Wesołość dobra i zła. Wesołość mądra i głupia. Wesołość przyjemna i dokuczliwa. Wesołość, która leczy, i wesołość, która sprowadza choroby
Przykład 89. Wiktor Ostrowski, Na cześć pewnego profesora
Przykład 90. Wiktor Ostrowski, Na wolności kto niewinny…
Przykład 91. Adolf Gawalewicz, Kłopoty pana blokowego
Przykład 92. N.N., Satyra z KL Ravensbrück
Przykład 93. Stanisław Wiśniewski, W Dachau fajno jest
Przykład 94. Maria Masłowska, Jak to zdrowo i wesoło
Przykład 95. Dowcipy okupowanej Polski
Przykład 96. Antoni Kroh o postśmiechu z wojny i okupacji

Treści i wyzwania edukacji
Kłopotliwy „postśmiech”
Sąsiedzi, świadkowie i miejsca. Międzykulturowa edukacja do/ku pamięci

Bibliografia