Poszukiwanie blasku

KRYTYKA XX WIEKU. Tom 3

Twórczość Adama Zagajewskiego doczekała się już dwóch opracowań książkowych, wielu szkiców i recenzji, a mimo to ciągle jeszcze badacze i krytycy odnaleźć w niej mogą coś istotnego. W zebranych w tomie tekstach autorka omawia dorobek literacki wybitnego poety z perspektywy osiągnięć jego lat dojrzałych. Dokonane przez nią analizy poszczególnych utworów (zarówno poetyckich, jak prozatorskich i eseistycznych) stanowią próbę uchwycenia specyfiki tej twórczości, panoramicznego ujęcia jej pozycji na mapie współczesnych stanowisk artystycznych i stylów poetyckich. Czabanowska-Wróbel postrzega Zagajewskiego przede wszystkim jako uczonego i wzniosłego poetę kultury, który poprzez szczególny sposób dialogu z tradycją (wielką tradycją poetycką oraz tradycją innych sztuk – plastyki, muzyki – jak też filozoficznej refleksji) rozmawia z czytelnikiem, wyraża swój pogląd na świat, proklamuje wartości podstawowe i trudne, a nazbyt słabo obecne w świecie zdominowanym przez konsumpcyjne przyjemności masowej kultury. W lekturze twórczości Zagajewskiego na plan pierwszy zostały wydobyte metafizyczne i eschatologiczne motywy jego poezji, które nazwała autorka „poszukiwaniem blasku”, czyli rodzajem świeckiej mistyki, drogą poznania.
Najważniejszym motywem przenikającym tę książkę jest „poszukiwanie blasku”, poezja traktowana jako droga duchowego poznania. Drugą dominantę stanowi spojrzenie na twórczość poety i eseisty jako na swego rodzaju kumulację kultury, powtórzenie i reinterpretację tych jej tematów, które nie mogą być zapomniane, by wielowiekowa, polska i europejska, tradycja nie została przerwana. Autor Pragnienia „sam, ale nie samotny” jest powiązany niewidzialnymi nićmi z tymi, którzy „szli cicho przez życie”, z anonimowymi mieszkańcami Lwowa, Gliwic czy Krakowa, którzy pielęgnowali pewien sposób życia, formę kultury bezcenną dla tożsamości zbiorowej.