Pan Filip z Konopi to powieść historyczna dla młodzieży z czasów saskich. Jej tłem historycznym jest III wojna północna, która toczyła się między innymi między Saksonią – ojczyzną ówczesnego króla Polski Augusta II, a Szwecją. Choć Rzeczpospolita formalnie, aż do 1704 roku, nie brała udziału w konflikcie, to znaczna część walk rozgrywała się na jej terenach. Drugim ważnym planem wydarzeń historycznych jest walka o koronę polską między „Sasem a Lasem”, czyli wspomnianym królem z Saksonii a Stanisławem Leszczyńskim. Co dla nas najistotniejsze, akcja powieści rozgrywa się w Wielkopolsce. Kraszewski przedstawia dwa wydarzenia szczególnie ważne dla Wielkopolan w ówczesnym czasie. Jest to sejmik w Środzie Wielkopolskiej i zawiązana tam konfederacja wielkopolska oraz oblężenie i wkroczenie wojsk szwedzkich do Poznania.