Ostatnia przysługa

“Ostatnia przysługa” Dennisa Lehane'a to jednak z tych książek, które toczą się na tle burzliwych wydarzeń historycznych. Jej akcja toczy się w Bostonie, latem 1974, zaledwie dekadę po zniesieniu segregacji rasowej, chwilę po ogłoszeniu przez sąd okręgowy orzeczenia o desegregacji szkół, w konsekwencji której dzieci biało- i czarnoskóre miały być przewożone autobusami do szkół w innych dzielnicach, tak by różnorodność rasowa była na równym poziomie. I to właśnie te orzeczenie jest punktem wyjściowym do fabuły tej powieści. Na chwilę przed rozpoczęciem roku szkolnego, na chwilę przed wielkim protestem, w którym wzięły udział tysiące przede wszystkim oczywiście białoskórych osób, dochodzi do dwóch kryminalnych zdarzeń: zaginięcia białej dziewczyny i dziwnej śmierci czarnoskórego chłopca. Czytelnik historię poznaje z perspektywy matki zaginionej i nieco bardziej okazyjnie policjanta uwikłanego w te dwie sprawy. Intryga jest dynamiczna, historia dosyć gangsterska, gdyż dzielnica, w której toczy się akcja, rządzona jest przez irlandzkich gangsterów. A jednak wydaje mi się, że intryga jest tylko punktem wyjścia do pogadania o sprawach ważnych - sprawach, które powinny być dla nas już dawno przeszłością, a ciągle nie są. Chodzi o uprzedzenia, o przekazywanie zaściankowych światopoglądów z pokolenia na pokolenie. O społeczność, która siedzi zamknięta w swojej bańce i odmawia wyjścia, odmawia zmiany. To historia o ludziach, którzy mają się za lepszych, choć tak naprawdę przepełni...

„Ostatnią przysługę” Dennisa Lehane'a trudno zakwalifikować do jednego gatunku, z założenia jest kryminalną historią ze społecznym zacięciem. Rzecz dzieje się w dość burzliwym okresie w historii Ameryki, gdzie nastroje społeczne są niczym rozgrzany wulkan, w którym lada moment dojdzie do erupcji.

Gdy znika bez śladu siedemnastoletnia córka Mary Pat, ta rozpoczyna jej poszukiwania. Jednocześnie trwa śledztwo w sprawie tajemniczej śmierci czarnoskórego nastolatka, który zginął pod kołami pociągu. Okazuje się, że obie sytuacje są ze sobą powiązane.

Autor niezwykle dojrzale podszedł do tematu dyskryminacji rasowej i uwypuklił wszystkie bolączki panujące latem 1974 roku w Bostonie. Na kanwie narastających napięć na tle rasowym pokazał historię porządnej czarnoskórej rodziny, w której doszło do ogromnej tragedii. Zginął młody dobrze zapowiadający się mężczyzna. Zginął tylko dlatego, że różnił się od swoich oprawców zwiększoną pigmentacją skóry — czy można znaleźć bardziej absurdalny powód?!

Nie zapominajmy o niespodziewanym zniknięciu białej dziewczyny, prawdopodobnie zamieszanej w śmierć chłopaka. Poznajmy jej ogarniętą rozpaczą matkę, która robi wszystko by ją odnaleźć. Nie podoba się to ludziom odpowiedzialnym za podburzanie do nienawiści względem Afroamerykanów, pytanie dlaczego?

Postać Mary Pat, ma również inne znaczenie: z kierującej się stereotypami bezmyślnej rasistki, zmienia się i zaczyna dostrzegać, że to nie kolor skóry świadczy ...