Polska poetka, prozaiczka, dramaturżka i tłumaczka.
Dziecko niezamężnej matki, emancypantka, katoliczka i socjalistka. Kobieta dumna i samotna. Wielka dama i kontrowersyjna osobowość.
Była nieślubną córką Barbary Iłłakowiczówny i Klemensa Zana (syna Tomasza Zana bliskiego przyjaciela Adama Mickiewicza). Została wcześnie osierocona i wychowywała się u krewnych, przygarnęła ją Zofia Buyno , która stała się swego rodzaju przybraną matką poetki.
Maturę uzyskała w petersburskim gimnazjum, naukę kontynuowała na pensji w Warszawie, później studiowała w Oksfordzie i na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Służyła jako sanitariuszka w armii rosyjskiej. Była sekretarką Józefa Piłsudskiego.
W okresie międzywojennym jej utwory publikowała prasa literacka w tym między innymi wydawana w Poznaniu Tęcza. W 1939 ewakuowała się do Rumunii, gdzie spędziła wojnę. W 1947 wróciła do Polski i zamieszkała w Poznaniu.
Należała do najwybitniejszych postaci życia literackiego Warszawy w dwudziestoleciu międzywojennym. Wyrazista osobowość, żywa inteligencja, siła woli, elegancja, także pewna kapryśność i nieprzewidywalność w kontaktach z ludźmi czyniły z niej osobę fascynującą towarzysko, chociaż trudną. We wczesnej młodości fascynował ją ruch feministyczny, żywy już w okresie modernizmu. Zawsze jednak, głęboko wierząca, czuła silną więź z duchowością chrześcijańską. Iłłakowiczówna miała rozległy krąg przyjaciół, wśród których byli Witkacy, Julian, Maria Dąbrowska.
Po wojnie, pozbawiona pracy osiadła w Poznaniu, zajmując się przekładami literatury europejskiej (Goethe, Tołstoj) i nauczaniem języka angielskiego oraz śledząc bacznie życie polityczne. W ostatnich latach życia, po nieudanej operacji jaskry, była ociemniała. Pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Jako poetka Iłłakowiczówna ujawnia oryginalną wyobraźnię magiczną, zmysł obserwacji, malarską i dynamiczną (niemal filmową) zdolność opisu, niezwykłe, prawie muzyczne, wyczucie rytmu tekstu, operuje też groteską, a czasem naiwną, dziecięcą tonacją wypowiedzi. Jej fantazję ukształtowało dzieciństwo, spędzone w dzikim, fascynującym pejzażu północnej Litwy. Wpłynęła też na nią tradycja literacka: barok i romantyzm. Pośród poetów polskich XX wieku pokrewny jej wydaje się symbolista Bolesław Leśmian, jednak Iłłakowiczówna w swym wyrazistym obrazowaniu omija język symboli. Związana towarzysko z grupą „Skamander” zachowała odrębny i niepowtarzalny charakter swej poezji. Uprawiała więc bardzo szczególną poezję metafizyczną. Stała się mistrzynią wiersza tonicznego , największą w poezji polskiej obok Jana Kasprowicza.
Debiutowała w okresie Młodej Polski, a dojrzałość artystyczną osiągnęła w dwudziestoleciu międzywojennym, a ostatni autorski tom wierszy wydała już na starość. Przy tak długim okresie pracy twórczej ujawnia jednorodną i wyrazistą dykcję poetycką.